Кинолог Жазира
Астана қаласындағы Кинологиялық қызмет орталығында 10 әйел-кинолог қызмет етеді. Солардың бірі – полиция капитаны Жазира Пішембайқызы. Оның қызметтегі «жауынгер» досының аты – Дик, немістің овчаркасы.
ХІХ ғасырдың аяғынан бастап жаңа асылтұқымды иттердің пайда болуы арқылы кинология ғылымы дами бастады. Арнайы үйретілген иттер бүгінде ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, лаңкестік қауіптің алдын алу, шекараны күзету сынды мемлекеттік деңгейдегі маңызды міндеттерді мүлтіксіз орындап келеді.
Астана қаласындағы Кинологиялық қызмет орталығында 10 әйел-кинолог қызмет етеді. Солардың бірі – полиция капитаны Жазира Пішембайқызы. Оның қызметтегі «жауынгер» досының аты – Дик, немістің овчаркасы. Иісшіл иттер ішінде шыдамды болғандықтан полиция қызметінде неміс және бельгия овчаркасы – молинуа тұқымдас иттер үйретіледі. Өйткені олар жарылғыш заттар мен есірткіні тез табады, із кесу жұмыстарында да жылдам. Бұл тұқымдардың тағы бір ерекшелігі – ауа райына қарамастан қызметін жалғастыра береді. Мәселен, Дик өте төзімді, адамға ыңғайлы, ақылды әрі бұйрықты тез орындайды.
Жазираның жұмысы таңертең Дикпен кездесуден басталады. Төрт аяқты досының жүнін тарап, тазалығын тексереді. Иісшіл иттердің бұл «қызметте» таза болуы өте маңызды. Кинологтан бөлек ветеринар дәрігер де күнде таңертең иттердің денсаулығын тексереді. Жоспарға сай қажетті вакциналар салынады. Ай сайын олардың салмағы өлшеніп, медициналық тексерулер өткізіледі. Осылайша, иттердің жұмыс істеу қабілеттері толық бақыланады.
Кинологтар арасында иттерді үйрету әйелдерге арналған деген түсінік те кездесіп қалады. Әсіресе, лабрадор тұқымдас иттермен әйелдердің жұмыс істегені жақсы дейді. Өйткені ол әйелдің мейірімін сезіп, жылы қабылдағандықтан айтқанын бұлжытпай орындайды екен.
Иттердің де адамдар сияқты сангвиник, холерик, флегматик және меланхолик деген төрт түрлі мінезі болады екен. Кинология саласындағы қызметке икемдісі – сангвиник иттер. Олар өте сезімтал болғандықтан иесінің көңіл күйін сезіп тұрады.
Біздің кейіпкеріміз Жазира сенімді серігі Дикпен одорология бағыты бойынша жұмыс істейді. Одорология – иістер туралы ғылым. Қылмысты иіс арқылы табу аса ауыр қылмыстарды ашу мен тергеу үшін криминалистикада кеңінен қолданылады. Біздің елімізде 1998 жылдан бастап одорологиялық зертхана жұмыс істейді. Онда қылмысқа қатысы бар адамдардың иісі сақталады және одан әрі зерттеледі.
Қасақана қылмыс жасаған адамның ізін жасыруға тырысатыны анық. Әдетте олар бетперде тағады, саусақ ізін жасыру үшін қолғап киеді. Алайда қылмыскер саусақ ізін қанша жасырғанмен, өзінің иісін жасыра алмайды. Бұл мүмкін емес. Өйткені әр адамның өзге ешкімге ұқсамайтын өзіндік иісі болады. Саусақ таңбасы секілді адамның иісі де өзгермейді және киімге, аяқ киімге сіңіп қалған иіс көпке дейін кетпейді. Алайда мамандардың айтуынша, қылмыс болған жерден кетіп қалған адамның иісі бірнеше минут қана сақталады. Иісшіл иттер оқиға орнына жедел жеткізілсе, қылмыстың ізін суытпай ашуға болады. Ал қылмыскердің ұзақ уақыт қолданған жеке заты табылса, бұл – нағыз бұлтартпас айғақ. Кей заттар өз иесінің иісін бірнеше ай, тіпті жылдар бойы сақтайды екен.
Қылмысты зерттеуге одоролог, тергеуші, инспектор-кинолог және арнайы үйретілген иттер қатысады. Сараптама дәл осы бағытта үйретілген иттердің көмегімен жасалады. Өйткені иттің иіс сезу қабілеті адамға қарағанда 700 есе артық екен. Иттің иіс сезгіштігінің жоғары болуына тек ішкі сенсорлар ғана емес, мұрнының сыртқы бөлігі де әсер етеді. Әдетте дені сау иттің мұрнының ұшы ылғалданып тұрады. Осы ылғалдылығының нәтижесінде ауада жүрген иістерді өздігінше топтастырады екен. Мақаланы жазу барысында тағы бір қызық дерекке тап болдық. Ғалымдар жүргізген бірнеше жылдық зерттеудің нәтижесі иттердің 2 миллионға жуық иісті ажырататынын анықтаған. Олар тіпті араласқан иістердің өзін бір-бірінен ажырата біледі екен.
Ел тыныштығы, бейбітшілік пен мамыражай өмір үшін күн сайын өз басын тәуекелге тігетін Жазира қызметтегі айнымас серігі Диктің өмірі үшін де жауапты. Жұмыс барысында қырағылық танытып, тез шешім қабылдап, өзіне тапсырылған міндетті тыңғылықты орындайтын білікті маманның тәжірибесі көпке үлгі. Өз ісін ерлерден кем атқармайтын еліміздегі барша нәзік жанды кинологтарды халықаралық әйелдер күні мерекесімен құттықтаймыз. Қызметтеріңіз абыройлы, мәртебелеріңіз биік, жұмыстарыңыз жемісті болғай.