Миландықтарды қазақ көйлегімен тамсандырған Анастасия әлемді бағындырғысы келеді
Миландықтарды қазақ көйлегімен тамсандырған Анастасия әлемді бағындырғысы келеді
Өткен аптада сән әлемінің астанасы саналатын Милан көшелеріне ұлттық киімімізді киіп, қолдарына Көк туымызды ұстап шыққан үш қазақстандық туралы видео кеңінен таралды. Жолай кездескен италиялықтардың түгелін тамсандырып, тіпті олармен бірге суретке түсуге ұзынсонар кезекке тұрғанын көрген көп қолданушының әлгі видеоның астына бойын мақтаныш кернегені, тіпті көзіне жас алғаны туралы жарыса жазғанын байқадық. Бір қызығы, көпшілік әлгі үш қазақстандықты модельдер, ал бұл киімді қазақ дизайнер тікті деп ойлап қалса керек. Ал расында олар – Миландағы сән апталығы ойдағыдай өтпегеніне налып, жағалауға шыққан Roma Nova салонының негізін қалаушы, елімізге белгілі дизайнер Анастасия Романова мен оның қызметкерлері. Әлемге аты шыққан сәнгерлер қызығатын Миланда подиумға емес, жағалауға шығуға не түрткі болғанын білу үшін Анастасиямен кездесіп, сұхбаттасқан едік.
– Біздің түсінігімізде дизайнер киім тігуде ештеңені талғамай, көңілі қалаған киімді тігетін секілді көрінеді. Сұхбат басталарда сіз «Мен қалыңдық көйлегінің дизайнері ретінде танылып жүрмін» дедіңіз.
себебі оған дейін қазақ ұлттық киімін тігіп көргенім жоқ. Ол киімді тігу үшін бір ай бойы тыңғылықты дайындалдым. Кітапханаға барып, бірнеше әдебиеттің бетін ақтардым. Жан-жағымнан сұрастырдым. Ұлттық киімнің тарихын білмей жатып, оны тігу мүмкін емес. Бұл тапсырысты орындаған соң тағы бір кісіден ұлттық бұйым әзірлеуге тапсырыс келіп түсті. Сөйте-сөйте қазақ мәдениетін, әсіресе ұлттық ою-өрнекті тереңінен зерттей бастадым. Әр өрнектің өзіндік мағынасы бар екенін білдім. Дегенмен көп дизайнердің коллекциясына арқау болған тарихи киімдерді қайталағым келмеді. Мен костюм бойынша суретші емеспін ғой, мен – құрастырушымын. Коллекцияларымды көрген кейбіреулер «Бұл тіпті де қазақ стилі емес. Қазақтар бұрын-соңды мұндай киім кимеген» дегенді алға тартады. Иә, бұрын кимеген. Бірақ қазіргілер киеді, себебі бұл – этникалық стильдегі заманауи киім. Әрі бұл – дизайнердің қиялынан туындаған дүние. Біз жүз жыл бұрынғы сәнді қайталай алмаймыз ғой. Өзекті болмайды. Мен жаңа әрі жеңіл дүние жасағанды құп санаймын. Бәрінен бұрын біздің өнімдердің жеңіл екені байқалып тұрады. Біз тығыз тоқылған, «ауыр» маталарды қолданбаймыз. Қалыңдық өз тойында өзін барынша қолайлы сезіну үшін қолымыздан келгеннің барлығын жасаймыз. Сосын бізді өзгелерден ерекшелейтін авторлық техника бар. Қазір көп дизайнер біздің стилистиканы қайталайтынды шығарыпты. Желі қолданушылары «Міне, қараңыз. Сіздің техникаңызды қайталап жүр» деп ара-тұра хабардар етеді. Әлбетте, сонша уақыт жұмсап, ойлап тапқан дүниеңді әлдебіреулердің көшіріп алғаны көңіліңді қынжылтады. Алайда бізді көшірсе, демек біз алдыңғы шептеміз. Біздің бағытымыз дұрыс.
– Былтыр Мәскеудегі көрмеде көпшіліктің көңілінен шыққан коллекцияңыз – «Ұлттар достастығы» туралы бірер сөз айта отырсаңыз.
– 2021 жылдың қараша айында келер жылы наурызда Мәскеуде өтетін қалыңдық көйлегінің көрмесіне шақыру алдым. Жаңа коллекция дайындауға үш айдай уақытым болғандықтан, «Мәскеу жұртшылығын таңғалдыру үшін қайтсем болады?» деп бас қатырғаным бар. Ойлана келе коллекциямда біздің байтақ жерде көп ұлт тұратынына басымдық бергім келді. «Бізде тұратын өзге ұлттың қыздары қазақтардан үлгі алып, өз тойларында неге өз ұлттық киімдерін киіп шықпасқа?» деген ой маза бермей қойды. Сөйтіп, орыс, украин, қазақ, өзбек, кавказ халықтарының ұлттық киімдерін кіріктіріп, «Ұлттар достастығы» коллекциясын әзірлеп шығардық. Коллекцияның жартысын Астанада өткен көрсетілімде таныстырдық. Ал қалғанын Мәскеудегі көрмеге апардық. Онда бізге таңғалмаған адам аз шығар. Біздің стенд көп «бояуға» толы болды. Мәскеуліктер бізді есінде сақтап қалғанына еш күмәнім жоқ. Көрме аяқталған соң ұлттық киімдерімізді киіп алып, Қызыл алаңды жүріп өткіміз келген, бірақ сол кезде күн қатты суық болғандықтан ол ойымызды іске асыра алмадық. Стенд маңында ғана жүрдік. Келесіде Мәскеуге барғанда міндетті түрде Қызыл алаңға қазақ ұлттық киімін киіп шығамыз деген жоспарымыз бар.
– Демек, сіздер Миланда өздеріңіз қатысқан сән апталығынан гөрі, Милан көшелеріндегі қарапайым халық алдында болған көрсетілімнен әлдеқайда керемет әсер алдыңыздар ғой.
– Дәл солай! Коллекциямызды подиумда ойдағыдай көрсете алмаған соң «Олай болса көшедегі қарапайым халыққа өзіміз көрсетейік» деп оқталдық. Заттарымызды жинастырып, қонақүйге бардық. Онда Миланның қалың жұртшылығы жағалау жақта жүретінін біліп алдық. Сөйтіп, ұлттық киімдерімізді шабаданға салып алып, сол жағалауды бетке алдық. Жолай жағалауға жақын орналасқан кафенің дәретханасына кіріп-шығуды сұрандық. Шығарда кафе қызметкерлері дәретханаға күнделікті киіммен кіріп, үстімізге сәнді киім, басымызға сәукеле киіп шыққан бізге қарап, аң-таң болды (күліп). Сол кезде жағалауда жүрген бұқара халықтың назары бізде болды десем артық айтпаймын. Қасымыздан өткеннің барлығы артына бұрылып қарап, бізге жақындап «Қайдан боласыздар?», «Мынау қайдан келген әдемілік?», «Мынау қай елдің ұлттық киімі?» дегендей сұрақтарды төпелете қойды. Қала берді, бізбен суретке түсті. Кейбірі «Сіздер осында өтіп жатқан Milano Fashion Week-тен келе жатқан жоқсыздар ма?» деп дәл тапты (күліп). Видеодағы үш қыздың бірі – мен, бірі менімен жұмыс істейтін – декоратор, үшіншісі – мобилограф. Төртінші қыз бізді видеоға түсіріп жүрді. Қазақстанның Туын ұстап жүрген соң, бірі Қазақстаннан екенімізді таныса, енді бірі «Украинаның туы емес пе?» деп қасымызға жақындап сұрады. Біразы Қазақстанды Геннадий Головкин мен Димаш Құдайбергенов арқылы танитындарын айтты. Мұндай реакцияны күтпеген біз бойымызды мақтаныш кернеп, төбеміз көкке екі-ақ елі жетпей қалды.
– Былтыр қыркүйек айында түсірілген бұл видеоның енді кеңінен тарала бастағаны қызық болып тұр.
– Негізі, былтыр қыркүйек айында интернетке жүктегенімде де бірнеше паблик бұл туралы жарыса жазған. Сосын өткенде қарасам, ол кезде қысқа видео салыппын. Сөйтіп, бұған дейін еш жерде жарияланбаған біраз видеоларды өңдеп, TikTok-қа салғаным сол екен, ол видеом қыркүйектегіден де әлдеқайда көп таралды. Көп паблик мені белгілемей салғаны болмаса, қазақтың ұлттық киімін бұлай таныстырғанымызға көпшілік разы болғанын байқадым. Біраз қыз біз секілді ұлттық киімді киіп, «шетелдің біраз көшесін аралағым келіп кетті» дегендей пікірлер жазыпты.
енгізгенін білгім келеді. Дегенмен жоғарыда айттым ғой, мен кітаптарды, зерттеулерді көп қараймын. Тарихи жерлерге жиі барамын. Жуырда Астанадағы Ұлттық музейді аралап жүргенде ұлттық киімдер бейнеленген, интернетте жоқ картиналар мен кітаптар тауып алдым. Айтып тұрмын ғой, зерттеу жүргізбесең, тарихты білмесең, тың дүние жасау мүмкін емес. Музейдегі бір картинада салынған костюмді өзбектердікі деп ойлап жүрсем, бұрын қазақтар осындай костюм киген екен. Сосын қазақтардың бұрын киген аяқкиімдерін көріп таңғалдым. Тағы бір байқағаным, сәукелені қазір біз жасап жүрген конус пішіннен бөлек басқа пішінде де тігуге болады екен. Бір киімнен көп ұлтқа тән элементтерді де байқадым. Негізі, зерттей түссең, ортақ негізі бар көп киім тауып алуға болады. Этника дегенге бәзбіреулер ескі сәндегі киімдер ғана тігуі мүмкін деп ойлап қалуы мүмкін, алайда біз этника мен заманауи стилистиканың қоспасынан коллекция әзірлейміз. Мысалы, былтыр мен күртеше секілді күнделікті сыртқа киюге болатын шапан тіктім. Жалпы, бізде қалыңдық көйлектерінен бөлек, сыртқа киетін киімдер коллекциясы да бар. Дайын нәрсені кигенді ұнатпаймын. Өзіме арнап тігемін. Өзіме шақтап тіккен әлгі шапанды әлеуметтік желіге салған едім, ертесі тапсырыс көптеп түсті. Қазақстанды айтпағанда, Германия, Испания, Францияда тұратын қазақтардан көп тапсырыс түсіп жатыр. Жаңа ғана Тайландта тұратын бір қазақ әйел қызының бір жасқа толуына орай ұлттық киім көйлек керек екенін айтып, хабарласты.
– Әдетте дизайнерлер көлеңкеде жүргенді қалайтын секілді. Көп жағдайда коллекцияны кім ойлап тапқанын подиумға шыққанда ғана байқап жатамыз.
– «Басқа кезде дизайнердің кім екенін білмейміз» деңізші (күліп).
– Бұл пікірдің де маған қатысы жоқ. Мен – Қазақстанның патриотымын. Алғаш рет Еуропаға барған кезде онда көшу туралы ой болғанын жасырмаймын. Кейіннен ол райымнан қайтып қалдым. Сосын тек Қазақстанда тұрғым келетінін, қазақтың ұлттық киімдерін насихаттап, Қазақстанды әлемдік аренада танытқым келетінін түсіндім. Сөйте тұра, әлем азаматы да бола аламын. Көңілім қалаған жерге саяхаттап бара аламын, бірақ Қазақстанды ешбір жерге айырбастамаймын. Біздің тұрғындар басқалардан ерекшеленеді. Әсіресе, қазақтар – мен кездестірген ең мейірімді, жылы шырайлы халық. Біздің елде бір шаңырақ астында татулықта өмір сүріп жатқан ұлттардың, әсіресе қалыңдықтардың өз тойларында ұлттық киімдерін кигенін қалаймын. Мысалы, орыстар құдалық пен үйлену тойы кезінде өздерінің ұлттық киімдерін кисе екен деймін. Жалпы, үйлену тойда киетін ақ түсті көйлектер бізге Еуропадан келді ғой. Кезінде ІІ Елизавета патшайым киген соң барлығы жаппай тойға осы түстегі киімдерді кие бастаған. Бұл сол замандағы сәнге құрмет, мұның бізге қатысы жоқ. Мысалы, қазақтар бұрын тұрмысқа шығарда ақ киім кимеген. Олар көбіне қызыл, алтын түстес көйлектер киген. Сондықтан әрбір ұлт өз тарихына үңіліп, өз ұлтына тән киімді кисе екен деймін. Менен көбі «Мемлекеттен неге көмек сұрамайсың? Бұл коллекцияларыңды неге Еуропаға танытпасқа?» деп сұрайды. Ешкімге қарыз болғым келмейді. Бәріне өзім қол жеткізгім келеді. Дегенмен мемлекеттің мүддесін жоғары қоятын жобалармен коллаборация жасағым келетінін жасырмаймын. Спортшылар және әртістермен жұмыс істегім келеді. Былтыр Қысқы Олимпиада ойындарының ашылуында орыс спортшы қыздың қазақтың ұлттық киімін киіп шыққан көрген көпшілік «Неге ондай айтулы іс-шараға арналған киімді өзіміздің Анастасия Романова тікпеді?» деп жазғанын оқыдым. Бірақ бұл тендер арқылы іске асырылған жоба секілді, ал мен тендерге қатыспаймын. Дегенмен осындай ірі жобаларға қуана-қуана қатысар едім. Өткенде ұйымдастырушылар «Әлем аруына» қатысатын отандасымызға киім тігіп бергенімді қалады, бірақ олар тегін қызмет көрсеткенімді қалады. Кез келген еңбектің ақысы болуға тиіс. Сондықтан бас тарттым. Дегенмен биыл ірі жобаларға қатысамын деп үміттенемін.
– Әңгімеңізге рақмет!
Сұхбаттасқан Әлия ТІЛЕУЖАНҚЫЗЫ