Абай тоқтаған үйдің кенжесі АҚШ-та тұрады

Абай тоқтаған үйдің кенжесі АҚШ-та тұрады

Қарқаралы қаласындағы ұлы Абай тоқтаған Халиулла Хамитұлы Бекметевтің үйін қала тұрғындары мен келуші қонақтар жақсы біледі. Ол үйде қазір Қарқаралы ауданының мәдениет және тілдерді дамыту бөлімі орналасқан. Халиулла Хамитұлы туралы біз не білеміз? Халиулла Бекметев 1829 жылы туған. Латифа, Хадиша, Фатима, Ғайни есімді төрт әйелі болған. Осы төрт әйелдің екеуінен 8 бала сүйген. Халиулла бай, ел ол кісіні осылай атаған, Қарқаралы өңірінің зиялы және құрметті азаматы болған. Көпес әрі кәсіпкер. Халыққа жасаған қайырымдылығы үшін орыс императорлары ІІІ Александр 1888 жылы Станислав ленталы күміс медалімен, ал ІІ Николай 1904 жылы Анна ленталы алтын медалімен марапаттапты. Сонымен қоса, бұл кісі Санкт-Петербург қаласында мешіт салынғанда қайырымдылық жасап, қаржы бөлген екен. Халиулла бай 1905 жылы қайтыс болып, Қарқаралыда жерленген. Халиулла байдың Құнанбай, Абай тоқтаған тарихи үйінде ең соң­ғы тұрған – кенже ұлы Мұхсин. Мұх­син Халиуллаұлы Бекметев Қар­қара­лы гимназиясын, қалалық учи­лище­сін бітірген, Алаш қозғалысын қол­даған, М. Дулатовтың «Оян, қазақ!» кі­табын таратқаны үшін тергеуге алын­ған. Кеңес үкіметі тұсында бай­дың, саудагердің ұлы деп қуғын кө­ріп, 1931 жылы Қарқаралыда репрес­сияға ұшырап қайтыс болады. Міне, осыдан біраз жыл бұрын мен киелі шанырақта туған Мұхсиннің Тамара есім­ді қызын сонау Америкадан тап­тым. Қазір 92 жастағы апай Гонолулу қаласында тұрады (Гавайи аралы). – Тамара апай, сіз Қар­қара­лы­да Абай тоқтаған үйде туып­сыз. Балалық шағыңыз жайлы ай­тып берсеңіз.. – Иә, мен 1930 жылы Қарқаралы қа­ласында туғанмын. Менің әкем Мұх­син Халиулла атамның қазақ әйе­лі Ғайниден туған (Ғайни Шон­бай­қызы. - Е.М.). Анам Миассар Фаи­зова да Қарқаралының қызы болады. Анам гимназияны бітіріп менің әке­ме тұрмысқа шығады. Ол кезде анам­ның жасы 15-те немесе 16-да. Ата-анам­ның жеті баласы болған. Алғаш­қы туған екі ұл сәби кездерінде көз жұмған, одан кейін Кәмиля, Роза, Ғаяз, Ревгат және мен туғанмын. Мен ең кенжелерімін. Менің туғаныма бір­неше ай болғанда әкем соқырішек болып, операция жасалады. Операция кезінде инфекция түсіп әкем қатты ауырады. Ол кезде Кеңес үкіметінің орнаған кезі ғой, әкем бір жағымсыз жағ­дай болатынын күтіп жүрді. Біз­дің ойлауымызша, сол инфекцияның өзі бекер түскен жоқ, ол біреулердің ық­палымен жасалған іс... Содан әкем үйде өлім халінде жатқанда ол кісіні тұтқындауға келеді. Келгендер әкем­нің өмір сүруіне санаулы күндер қал­ғанын көріп, тұтқындамай кетіп қа­лады. Әкем қайтыс болғаннан кейін үйге кеңес үкіметіне өткен бұрын­ғы малшылар келіп дөрекілік мі­нез­дерін танытып, неше түрлі жа­ман қылықтар жасады. Француз иіс суымен қолдарын да жуды... [caption id="attachment_196548" align="alignnone" width="1748"]