Сырттағы қазақ еліміздегі әрбір өзгеріске елеңдеп отыр
Сырттағы қазақ еліміздегі әрбір өзгеріске елеңдеп отыр
Биылдан бастап «Отандастар» қоры толықтай Сыртқы істер министрлігіне қарайтын болды. Қор басшысы өзгерді. Осы өзгерістер оның жұмысына қалай әсер етеді? Біз қордың жаңа басшысы Абзал Сапарбекұлымен әңгімелескен едік.
Түркия Қ.Тоқаевтың жұмыс сапарына ерекше мән берді
— Абзал Сапарбекұлы, жақында Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Түркияға іссапармен барып келді. Сол елде елші болған адам ретінде осы сапардың маңызы мен ерекшелігін атап өтсеңіз.
— Қазақстан үшін Түркияның орны қашан да бөлек. Біз — дініміз, діліміз бір бауырлас елміз. Қазақстан тәуелсіздік алғанда бірінші болып мойындаған Түркия екенін де ұмытпауымыз керек. Ғасырға жуық мемлекеттік тәжірибесі бар Түркия Қазақстанды қай кезде де, қай салада да қолдап келді. Мемлекеттер арасындағы қарым-қатынас кезең-кезеңге бөлінеді. Мысалы, Түркиямен арада бұрын достық, туыстық қарым-қатынас болса, 2009 жылдан бастап стратегиялық әріптестік қарым-қатынастарға қол қойылды. Соның арқасында Түркия бұрын Қазақстанға инвестиция салу жөнінде 15-16 орында болса, енді алғашқы ондыққа кірді. Жыл сайын инвестиция көлемі өсіп отырды. Мысалы, пандемияға қарамастан 2021 жылғы тартылған инвестиция көлемі 2020 жылға қарағанда 85 пайызға артып, рекордтық деңгейге жетті. Бұның бәрі – мемлекеттің, Сыртқы істер министрлігінің, Қазақстанның Түркиядағы елшілігінің жүргізген жүйелі жұмысының арқасы!
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың жақында Түркияға жасаған жұмыс сапары кезінде кеңейтілген стратегиялық әріптестікке қол қойылды. Яғни, екі ел арасындағы өзара сауда-саттық көлемі артатын болды. Ол бұған дейін 5 миллиард доллар болса, енді ол 10 миллиард долларға жеткізілмек. IT, әскери-қорғаныс, көлік-логистика салаларындағы және Түркі мемлекеттер ұйымы шеңберіндегі келісімшарттардың жасалуы екі ел арасындағы қарым-қатынастың жаңа деңгейге көтерілгенін көрсетеді. Демек, жаңа мақсат қойылып, жаңа меже белгіленіп отыр.
Түркия үшін Қазақстан — жаңа мүмкіндіктер аймағы. Қасым-Жомарт Кемелұлы түрік бизнесмендерімен, ірі кәсіпорын басшыларымен кездесуінде Қазақстанның әлеуеті және саяси-экономикалық реформалар жөнінде мол мағлұмат берді. Нәтижесінде, 1 миллиард доллардан астам қаржы тартылатын жаңа жобаға қол қойылды. Біз үшін де Түркия — орасан зор нарық. Тек пайдалана білу керек. Мемлекет басшысы жақында Ақордада өткен бизнесмендермен кездесуінде түрік экономикасы туралы сөз қозғауы сапардың өте жемісті өткенінен хабар береді.
Әдетте екі ел арасындағы барыс-келіс, алыс-берістің нығаюына сол елдер басшыларының өзара қарым-қатынасы да қатты әсер етеді. Осы ретте бұл — Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың Түркияға сайлаудан кейінгі алғашқы ресми сапары екеніне назар аударған жөн. Әрине, бұрын да екі ел басшыларының Ыстамбұлда кездесуі болды, бірақ ресми сапардың жөні бөлек. Осы сапарға түрік жағы да қатты мән бергені байқалады. Оны Мемлекет басшысын әуежайдан Түркияның вице-президенті күтіп алғанынан аңғаруға болады. Сол елде елші болған адам ретінде айтайын, әдетте Түркияда өзге елдің басшыларын күтіп алу министрлерге тапсырылады. Ал бұл жолы хаттамаға өзгеріс енгізіліп, вице-президент күтіп алды. Бұл — Қазақстан Президентіне жасалған ерекше құрмет. Жылы рәуіште өткен өзара кездесуде Режеп Тайып Ердоғанның Қасым-Жомарт Тоқаевқа деген ықыласы бөлек екені байқалып тұрды. Бұл да — екі ел арасындағы ынтымақтастықтың дами түсетінінің кепілі. Түркия Президентінің Қазақстанға жасалатын сапары осы қарым-қатынасты бекемдей түсетіні анық.
— Осы сапар барысында ANKA сериясына кіретін әскери дрондарды Қазақстанда құрастыру жөніндегі келісімшарт жұртшылықтың назарын ерекше аударды. Бұған басқаша реңк беруге тырысып жатқандар да бар. Осы келісімшарт жөнінде не дейсіз?
— Қазіргі геосаяси жағдайда бұл оқиғаға осылай сипат берілетініне таңғалуға болмас. Бірақ екі ел арасындағы әскери-қорғаныс саласындағы байланыстың іргетасы бұдан бұрын қаланған болатын. Мысалы, осы уақытқа дейін 100-ге жуық курсантымыз Түркияда білім алды. Қазір 45 курсантымыз дәріс алып жүр. Ортақ жаттығулар өтіп жатыр. Түріктің әскерилері де бізден тәжірибеден өтіп жүр. Осы келісімшартты сол байланыстың заңды жалғасы деп түсінген абзал.
Түркия — әскери салада біршама жетістікке жеткен мемлекет. Бұрын осы саладағы әлемдегі ең үздік 100 компанияның қатарына бір ғана кәсіпорны кірсе, қазір бақандай алты кәсіпорны жүздіктен ойып орын алған. Әскери өнеркәсіпке қажетті құрылғылармен өзін 80 пайыз қамтамасыз ете алатын дәрежеге жетті.
Қазақстан өзінің қорғаныс қабілетін арттыруға ұмтылып жатыр. Сондықтан да осы салада ең озық технологиясы бар елдермен байланысты нығайтуға мүдделі. Соның бірі — Түркия. Жоғарыдағы келісімшартқа осы тұрғыдан қараған абзал.
6 «Abai Uii» ашылды
— Қазір «Отандастар қоры» Сыртқы істер министрлігіне қарайтын болды. Сонда қор шетелдегі қазақтардың мәселесімен ғана айналыса ма? Ұйым жақын уақытта қандай жұмыс жоспарлап отыр?
— Иә, Үкіметтің биыл қаңтар айының соңғы күнінде шыққан № 36 Қаулысына сәйкес «Отандастар қоры» КеАҚ акцияларының мемлекеттік пакетін иелену және пайдалану құқығы Сыртқы істер министрлігіне берілді. Қазіргі уақытта қордың жалғыз акционері — Сыртқы істер министрлігі. Қордың негізгі міндеті — шетелдегі этникалық қазақтардың ұлттық болмысын сақтап қалу, олардың Қазақстанмен байланысын нығайту, бір-бірімен байланысуына ықпал ету, шетелде тұратын қандастарымыз құрған бірлестіктерге қолдау көрсету. Бұның сыртында қазір көптеген елде жаңа қазақ диаспоралары пайда бола бастады. Олар да атамекеннен қол үзгісі келмейді. Міне, солардың қолтығынан демейтін ұйым — «Отандастар» қоры.
Сырттағы қазақтар интернет арқылы Қазақстан туралы жақсы біледі. Бірақ мың естігеннен бір көрген артық. Әсіресе балалар, жасөспірімдер үшін бабаларының кіндік қаны тамған топырақты басудың жөні бөлек.
Біз жақында Көкшетауда шетелде тұратын 80 қазақ баласы үшін лагерь ұйымдастыруды жоспарлап отырмыз. Олар екі апта ішінде Көкшенің сұлу табиғатымен танысады, қазақ, ағылшын тілдерін, компьютер үйренеді. Арнайы бағдарлама аясында атамекен туралы мол мағлұмат алады деген үмітіміз бар.
Сонымен бірге «Киелі Қазақстан» жобасы аясында шетелде тұратын 40 шақты белсенді жасты жаңадан ашылып жатқан Абай облысына әкеліп, хакімнің кіндік қаны тамған өңірдің кешегі тарихы, бүгінгі ахуалымен таныстыруды көздеп отырмыз. Бұған дейін осы жоба аясында Алматы облысы, Түркістан, Ақтау қалаларында турлар өткізілген болатын. Бұдан бөлек «Қасиетті Қазақстан» атты жобамыз бар. Осы арада айта кетейік, шетелде қаймағы бұзылмаған қазақы орта шоғырланған жерлер бар. Онда біздің ұлттық мәдениетіміздің үлкен бір бөлігі жатыр. Мысалы, ән, жыр, қолөнер түрлері. Біз аталған жоба аясында шетелде тұратын қандастарымыздың арасында ұлттық ән айтудан, айтыс, қолөнершілер мен терме орындаушылары арасында байқау ұйымдастырамыз. Тараз қаласында өтеді деп жоспарланған бұл байқауға қатысуға қазірдің өзінде көптеген адам ниет білдіріп отыр.
Биыл — Түркияға қазақтардың көшіп келуіне мүмкіндік жасаған Түркия Үкіметі қаулысының қабылданғанына 70 жыл толады. 1948 жылы қыркүйекте алғаш рет қазақтар түрік топырағын басыпты. Қытайдан шыққан 25 мың қазақтың Тибет арқылы Гималай асып, Пәкістанға жеткенде 1300-і ғана қалған. Түркия Премьер-Министрі арнайы келіп, олар Үкіметтің қаулысымен Түркияға көшіріп алғанда 1500 қазақ бар екен. Сол 1500 қазақ қазір Еуропадағыларын қоса есептегенде 35 мыңға жетіп отыр. Өздері «Қаралы көш» деп атайтын бұл қасіретті бастан кешкендер қазір бірен-саран ғана. «Отандастар қоры» Түркиядағы әріптесі «Түркиядан тыс түріктермен жұмыс істеу» агенттігімен бірлесе отырып, осы шерлі тарих туралы деректі фильм түсіруді қолға алды. Арнайы ғылыми конференция да ұйымдастырылады. Бұл, бір жағынан, біздің бауырлас түрік халқына деген ризашылығымыз болмақ.
Шетел қазақтары үшін тағы бір мәселе — тіл. Қазір жастардың көбі өзі тұрып жатқан мемлекеттердің тілін әбден меңгерген, бірақ қазақ тілін білмейді. Бірақ тіл үйренуге деген ықылас бар. Біз қазір қазақтар тұратын барлық мемлекет үшін аптасына екі рет онлайн сабақ жүргіземіз. Жоғарыда айттық қой, олар өздері тұратын мемлекеттің тілін жақсы меңгерген. Сондықтан да сабақты сол тілдерде жүргізуге тура келеді. Қазір біз сабақ жүргізетін төрт тіл бар, олар — ағылшын, орыс, парсы, түрік тілдері. Сонымен қатар АҚШ, Ресей, Моңғолия, Франция, Германия, Иран, Венгрия мемлекеттерінде қазақ тілін офлайн үйрететін кластар аштық. Бір жақсысы, тіл үйренуге деген зор ықылас бар.
— «Отандастар қорының» ұйымдастыруымен шетелде мәдени орталықтардың ашылып жатқанын білеміз. Ол орталықтар нақты қандай бағыттар бойынша жұмыс істейді? Осы уақытқа дейін қанша елде орталық ашылды? Орталық қандай қаржы көзі арқылы қаржыландырылады? Ол орталықтарда жұмыс істейтін мамандарды Қазақстаннан жібересіздер ме, сол елдерден таңдап аласыздар ма?
— Әрине, сырттағы қазақ ұлттық болмысын жоғалтпауы үшін бір-бірімен жиі араласуы керек. Ол үшін олардың басын қосатын орталықтар қажет. «Отандастар қоры» шетелде «Abai Uii» қазақ мәдени-іскерлік үйлерін құруды қолға алып отыр. 2020-2021 жылдарда Омбы, Ташкент, Ыстамбұл, Берлин, Киев, Бішкек қалаларында 6 «Abai Uii» ашылды.
Әрине, оларды біз толық қаржыландырып отырсақ, өзіміздің қызметкерлерді жіберсек, дұрыс болар еді. Бірақ бізде ондай қаржы қарастырылмаған. Сондықтан біз қолда бар мүмкіндіктерді пайдаланып, бұрыннан жұмыс істеп тұрған орталықтарға шықтық. Мысалы, Омбыда «Омбы қазақтары», Ташкентте «Өзбекстандағы қазақ мәдени-іскерлік орталығы», Ыстамбұлда «Қазақ-түрік білім беру қоғамы», Берлинде «Германия-Қазақстан» қоғамы, Киевте «Достық» қазақ мәдени қоғамы, Бішкекте «Қырғызстан қазақтары қауымдастығы» атты бірлестіктермен тізе қосып жұмыс істеп жатырмыз. «Abai Uii» бір елде топ-топқа бөлініп жүрген орталықтардың басын қосып отыр. Әртүрлі шаралар өтеді. Мысалы, Киевте Украина қазақтарының алғашқы құрылтайы өтті.
— «Қазақ көші саябырсып қалды» деген пікір бар. Дәл қазір шетте қанша қазақ бар, нақты саны бар ма?
— Нақты саны жоқ. Өйткені көп елде санақ жүргізілгенде, ұлттардың саны көрсетілмейді. Жалпы есеппен сыртта 5 миллион мен 8 миллионның арасында қазақ бар деп есептелінеді. Олардың көбі өзінің байырғы атамекенінде отыр. Бірақ шекараның сыртында қалғасын жағдайы бола бермейтіні анық. Тәуелсіздік алғаннан бері елімізге 1 миллионнан астам қазақ көшіп келді.
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев «Көш тоқтамайды...» деді. Биыл шетелдегі қазақтарды солтүстік облыстарға орналастыру үшін 1499 отбасыға квота бөлініп отыр. Қазір азаматтық алу мәселесі біршама жеңілдеді. Әрине, түйткілді мәселелер бар. Қазір Еңбек министрлігі жаңа жоба әзірлеп жатыр. Біз «Отандастар қоры» тарапынан өз ұсыныстарымызды бердік.
— Білім министрлігі тарапынан шетелдегі қандастарымыздың балалары еліміздегі жоғары оқу орындарында оқуы үшін квота бөлінетіні белгілі. Әрине, үлкен кісілердің үйреніскен жерінен бірден қозғала қоюы қиын. Ал осында оқып, білім алған жастар Қазақстанда қалатын шығар?
— Қазір жыл сайын еліміздің жоғары оқу орындарына 3 мыңдай студент қабылданады. Дені — Өзбекстан мен Моңғолиядан, Ресейден келеді. Бірақ олардың атамекенде қалу көрсеткіші мәз емес. Он пайыздай ғана.
— Неге?
— Бұның себебі көп. Әрине, туып-өскен жерін сағынады, климатқа үйрене алмайды деп сылтау айтуға болар. Бірақ негізгі себеп — олардың жұмысқа орналаса алмауында жатыр. Жұмысы болмағасын күйі де болмайды. Сосын кетуге мәжбүр болады. Сондықтан да біз құзырлы органдармен бірге оларды жұмысқа орналастырып, қалай да осында алып қалудың жолдарын қарастырып жатырмыз. Егер осы мәселе шешілсе, көп шаруа ретке келер еді. Өйткені өсіп-өнетін жастағы ұл-қыздардың қалғаны демографиялық жағдайымызға да оң әсер етер еді.
— Жақында астанаға келген Мюнхен қаласының тұрғыны Өмірхан Алтын мынадай пікір айтты. Еуропа қазақтарының балалары Қазақстанға көшіп келгісі келмейді екен. Бірақ сол жақта тұрып та Қазақстанға көмектесуге әзір. Олармен қалай байланыс орната аламыз?
— Қазір Еуропада кезінде Түркиядан барған қазақтардың үшінші-төртінші буыны өмір сүріп жатыр. Францияда 2, Германияда 3 мың қазақ бар делінеді. Басқа елдерде тұрып жатқандар да бар. Барлығын қосқанда 10 мыңның шамасында. Әуелде Еуропаға барғандар қара жұмысқа жегілсе, қазіргі буын әртүрлі салада еңбек етіп жүр. Арасында жақсы жетістікке жеткендер де бар. Оларды бауырымызға тартқаннан тек қана ұтамыз. Біз қазір Еуропа қазақтары туралы толық мағлұмат жинап, база қалыптастырдық. Болашақта тиісті министрліктер қазақстандық жобаларға тартады деп сенеміз.
Құрылтай жоғары
деңгейде өтті
— Абзал Сапарбекұлы, кеше ғана Парижде өткен Еуропа қазақтарының құрылтайынан оралдыңыздар. Қалай өтті?
— Иә, 4-5 маусым күндері Парижде еліміздің Франциядағы елшілігі, Франциядағы Қазақ-Түрік қоғамы, «Отандастар қоры» КеАҚ-ның атсалысуымен Еуропа қазақтарының кездесу-құрылтайы өтті. Оған Франция, Англия, Финляндия, Бельгия, Голландия, Дания, Түркия, Польша, Аустрия, Германия, Испания елдерінен делегаттар келді. Қазақстаннан кәсіпкерлер барды. Барлығы 1 мыңға жуық адам екі күн бойы арқа-жарқа әңгімелесіп, мәз-мейрам болды.
Қазақстанның Франциядағы елшісі Жан Галиев екеуміз әуелі хакім Абай мен ұлтымыздың ұлы тұлғасы, есімі Еуропа жұртшылығына жақсы мәлім мемлекет қайраткері Мұстафа Шоқайдың ескерткіштеріне гүл қойып, олардың аруағына Құран бағыштадық. Абай ескерткіші Париждің дәл ортасындағы ақындар саябағында,
М.Шоқайдың ескерткіші француз астанасы маңындағы кезінде өзі тұрған үйдің жанына қойылған.
Жалпы, Еуропа қазақтары әу баста Түркиядан барған. Әр мемлекетте жұмыс істейтін олар осылай бас қосып тұруды дәстүрге айналдырған. Бұл — бір-бірінің ахуалын сұрасып, сағынысып көрісетін жиын. Еуропада тұратын қазақтардың біразының әлі де Түркия азаматы екенін ұмытпаған жөн. Құрылтайға Түркияның Франциядағы елшісінің арнайы келуі өз азаматтарына деген зор құрмет екенін айта кеткім келеді.
Құрылтайдың ашылу салтанатында Париж маңындағы Garges-Les-Gonesse қаласының мэрі Беноит Жименез екеуміз сөз сөйлеп, қатысушыларға деген ықыласымызды жеткіздік. Содан кейін дәстүрлі футбол турнирі басталды. 9 елден 13 команда келді. Олардың ішінде қазақстандық кәсіпкерлерден құралған үш команда бар. Айта кету керек, Парижден қатысқан төрт команданың құрамында француз елінің бірінші, екінші лигасында ойнайтын кәсіпқой футболшылар өнер көрсетті. Болашақта атақты Франция құрамасында ұлты қазақ аяқдоп шебері өнер көрсетіп жатса, таңғалуға болмайды.
Футбол турнирі өте тартысты өтті. Финалға «Париж-1» командасы мен «Алматы» шықты. Негізгі ойында, қосымша уақытта қос команда бір-бірін жеңе алмай, жеңімпаз пеналти арқылы анықталды. Бұл жерде қақпашысы мықты «Алматы» командасының мерейі үстем болды.
Сол күні тоқсаныншы жылдардан бері пайда болған «Әлем» қазақ диаспорасының таныстырылымы болды. Жиналғандар Қазақстаннан барған белгілі қолөнер шебері, Қытайдан ертеректе келген қандасымыз Қазипа Қалиқызының қолынан шыққан дүниелерді тамашалады. Ол Еуропадағы қазақ қыз-келіншектеріне шеберлік класын көрсетті. Жалпы құрылтайда Еуропада тұрып жатқан еліміздің азаматтары да, Қазақстаннан көшіп барған немістер де төбе көрсеткенін айта кеткен ләзім.
Құрылтайдың екінші күнінде Мұстафа Шоқайдың таңдаулы мақалалары топтастырылған француз тіліндегі жинағының таныстырылымы өтті. Құрастырған — белгілі ғалым Әбдіуақап Қара.
Жалпы, Мұстафа Шоқай — күллі түркі әлеміндегі көрнекті тұлғалардың бірі. Таныстырылым үстінде мынадай бір дерек айтылды: Фашистік Германия Францияны басып алар тұста көптеген зиялы бас сауғалап, АҚШ-қа ауған көрінеді. Ал Мұстафа Шоқай: «Не көрсем де өзім қаншама жыл тұрған француз халқымен бірге көремін» деп қалып қойған. 1940 жылы Францияны басып алған неміс басқыншылары Мұстафа Шоқайды Берлинге арнайы шақырып алып, оған «Түркістан легионын» құру жөнінде ұсыныс жасаған көрінеді. Тарихшылардың айтуынша, Шоқай бұл ұсынысқа үзілді-кесілді қарсы болған. Оның жұмбақ өлімінің себебі де сол ұсыныстан бас тартуы болуы әбден мүмкін. Ал «Түркістан» легионы Мұстафа Шоқай өлгеннен кейін бір жылдан кейін құрылған. Демек, оған жала жабылып келген. Құрылтай үстінде ғалымдар осы мәселені нақты деректермен шегеледі.
Жоғарыда айтқанымыздай, қазір Еуропа қазақтарының арасында ірі-ірі компанияларда еңбек етіп жүргендер бар. Олар келесі құрылтайға келетін кәсіпкерлердің тізімін алдын ала жіберуді сұрады. Сөйтіп, екі ел кәсіпкерлерінің арасындағы барыс-келіске, инвестиция тартуға себепші болмақ.
Құрылтай аясында біз Парижде тұратын қазақ қауымдастықтары мен бірге түркі елдері диаспоралары басшыларының кездесуін өткіздік. Бұны біздің ұсынысымызбен Түркі мемлекеттері ұйымы хатшылығының бас хатшысы Бағдат Әміреев ұйымдастырды. Оған әзербайжан, түрік, өзбек, қырғыз елдері диаспораларының басшылары, сол елдердің елшілері келді. Біздің диаспора көп емес, 5 мыңның шамасында. Ал түрік диаспорасында 800 мыңдай адам бар. Оған өзге де елдердің диаспораларын қосыңыз. Үлкен күш емес пе? Кездесуде диаспоралардың тізе қосып жұмыс істеуі, ЮНЕСКО шеңберінде түркі әлеміне ортақ құндылықтарды дәріптеу мәселелері сөз болды. Мысалы, түркі әлемінің астанасы Түркістанды, бірнеше мыңжылдық тарихы бар Хиуаны, атақты Самарқандты немесе Бурсаны неге бірге насихаттамасқа?!
Көп диаспораның бас қосатын ғимараты, жиын өткізетін залы жоқ. Міне, осындай кезде бір-біріне көмектесіп, мәселені шешуге болады. Сондай-ақ бір диаспора өткізіп жатқан шараға өзгелері неге келмеске?
Содан кейін қазақ диаспоралары басшыларының жиыны өтті. Қандай форматта жұмыс істеуі керек деген мәселе күн тәртібіне қойылды. Келесі жылы құрылтай өтетін қала белгіленді, ол — Германияның Кельн қаласы. Құрылтай төрайымы болып Кельндегі қазақтардың басшысы Садия Сүре белгіленді. Әр жолы құрылтай төрағасы ауысып отыратын болады. Сосын құрылтайға тек Түркиядан көшіп барған этникалық қазақтар ғана емес, жаңа диаспора мен «Отандастар қоры» да қатысатын болды.
Тағы бір ерекше әңгіме өзегіне айналған мәселе — тіл. Өкінішке қарай, Еуропадағы қазақ жастары өздері тұратын мемлекеттің тілінде ғана сөйлейді. Сондықтан да қазақ тілін үйрететін барлық мүмкіндікті қарастыру, «Балапан», Kazakh TV арналарын көрсету керек деген пікірлер айтылды. Онлайн курстар ұйымдастыру мәселесі де сөз болды.
Құрылтай түйінделер тұста Париждегі «Қорқыт-Абай» қазақ-фольклорлық тобының ұйымдастыруымен әдемі концерт өтті. Топтың жетекшісі — Әйгерім Ерсайынқызы.
— 5 маусымда елімізде Конституциямызға өзгерістер мен толықтырулар өткізу туралы референдум өткені белгілі. Сырттағы қазақтар еліміздегі өзгерістерге қалай қарап отыр?
— Иә, еліміздегі маңызды шарадан біз де шет қалмадық. Франциядағы Қазақстан елшілігінде өткен дауыс беру рәсіміне қатысқандар арасында кәдімгідей кезек болып қалды (күліп). Бізбен бірге барған кәсіпкерлердің бірде-бірі қалмай оң өзгерістер үшін дауыс берді. Сондай-ақ, барлық кездесуде осы референдум жайында айтып жүрдік. Бір байқағаным, сырттағы қазақ еліміздегі әрбір өзгеріске елеңдеп, үлкен үмітпен қарап отыр.
— Әңгімеңізге рахмет!
Бауыржан БАБАЖАНҰЛЫ