1970 жылы Жетісудағы Есік қорғанынан шыққан Алтын адам Қазақстанның символына айналғаны белгілі. Ал оның күміс зереншедегі 26 таңбасы көптеген зерттеушінің назарын аударғанымен, нақты шешуі ұзақ жылдар бойы табылмай келген. Физика-математика ғылымдарының кандидаты, доцент, жаратылыстанушы ғалым Мағрипа Жылқыбаева (13.04.1945-24.02.2019) осы көне жазуды зерттеуге 30 жылын арнап, нәтижесінде көптомдық еңбек жазып шықты. 1989 жылдан өмірінің соңына дейін Алтын адамның күміс зереншесіндегі 26 таңбасын оптика ілімі арқылы зерттеумен айналысқан ғалым еліміздегі және шетелдердегі 1 000-нан астам жартас жазуларының, көне каллиграфиялық суреттердің де шифрын ашқан. Ол – әлемде тұңғыш рет ежелгі дәуірден жеткен құпия жазу үлгілерін, таңбаларды кеңістік бойынша оқудың әдісін тапқан зерттеуші. Петроглифтерді, көне заман жәдігерлеріндегі шифрлы жазуларды кванттық оптиканың көмегімен оқу – Мағрипа Жылқыбаеваның әдісі. Мағрипа Шөжеғұлқызы – кванттық физика арқылы әлемде тұңғыш рет Есік қорғанындағы Алтын адам мұрасы бойынша прото дәуірдегі алғашқы адамзат тілінің расшифровкасын жасаған жаратылыстанушы ғалым. Алтын адамдардың планеталық деңгейдегі ерекшелігін зерттеу арқылы Сақ қорғандар мен Көк Түрік пирамидаларының құпиясын ашқан қазақтан шыққан тұңғыш оқымысты. Жуырда әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің әл-Фараби ғылыми кітапханасында директордың кітапхана ісі жөніндегі орынбасары Жадыра Арекенованың жетекшілігімен «Мағрипа Жылқыбаева – Алтын адамның күміс зереншедегі 26 таңбасының құпиясын ашқан ғалым» деп аталатын дөңгелек үстел-конференция өтті. ЖОО мен ғылыми институттардың профессор-оқытушылары қатысқан алқалы жиында ғалымның «Алтын адамның аманаты», «Алтын адамның мұрасы» және «Құпия күштер құдіреті» деп аталатын кітаптары туралы баяндамалар жасалды. Жиында ғалым еңбектерін білім беру үрдісіне енгізу мәселелері де талқыланды. Тарих пәнінің мұғалімі Азиза Оңғарбаева Жамбыл атындағы орта мектебінде ашылған Мағрипа Жылқыбаева атындағы ғылыми музейі аясында жүргізілген танымдық іс-шаралардың жұмысы туралы слайд-презентация жасады. Іс-шара барысында Мағрипа Шөжеғұлқызының ғылыми мұрасына арналған көрме өткізілді. Болат Шарахымбай, «Құрмет» орденінің иегері, қаламгер: – Есік қорғанынан табылған Алтын адам жазуларын зерттеушілер бұған дейін де болған. Бірақ күміс зереншеге бедерленген 26 таңбаның әлемдік деңгейдегі маңызы зор мұра екенін ғылыми тұрғыда дәлелдеген ғалым біреу. Ол – Мағрипа Жылқыбаева. Зерттеулерінде 50 мың жыл бұрынғы тарихқа тереңдеген ғалым адамзат баласы үшін аса құнды мәліметтердің бәрін Алтын адамның күміс зереншесіндегі жазудан алған. Көне жазудың сырын ашуда мұншама көп ғылыми тәсілдерді бір ортаға жұмылдырып зерттеу амалдары оған дейін бірде-бір рет тәжірибеден өтпеген. Мағрипа Жылқыбаева жазудың құпиясын физика-математикалық әдіспен терең зерттеп, оқыған әлемдегі тұңғыш ғалым болатыны сол себеп-тен. Мағрипа Шөжеғұлқызы кезінде Алтын адамға байланысты комиссия құрған. Оның ішінде мен де болғам. Математикалық есептермен қай жерде қандай Алтын адам бар, қай жерде қандай мұнай, металл бар, осының бәрін Ломоносов химияны есептегені сияқты есептеп шығарып қойған. Мен 1990 жылдары «Өркен» деген газетте жұмыс істеген кезде ол кісі редакцияға келіп, өзі шифрын ашқан текстегі көне жазуларды бізге оқып беретін. Оны қайталауға біздің тіліміз жете бермейді. «Бұл – өте құпия жазу, коды бар. Оқу оңай емес» деуші еді. Шынында да, оңай емес сияқты. Өйткені ғалым жазған Алтын адам туралы кітаптарды ашсаңыз, осындай құпия жазуларды көресіз. Бұл 49 қабаттан тұратын, құпия жазу екенін кітабында түсіндіреді. Коды қиын болғандықтан, ішіне кез келген адам кіре алмайды. Болашақта Мағрипа Жылқыбаеваның ісін жалғастыратын жас ғалымдар шығады деп үміттенеміз. Айтқұл ХАМИТ, «Есік» мемлекеттік тарихи-мәдени музей-қорығының аға ғылыми қызметкері: – Жалпы, Алтын адамға байланысты бұрын-соңды мұндай зерттеулер жүргізілмеген. Мағрипа Шөжеғұлқызының деректері – тың. Бізде бірнеше бағытта жүргізілетін Марғұлан оқулары, Ақынжанов оқулары сияқты конференциялар бар. Негізі, бұл еңбектерді сондай конференцияларда апробация жасасақ, ғылыми ізденіс жолындағы бір қабатымызды толтырар еді. Өте керемет еңбектер. Ғалым апамыздың еңбектерін жарыққа шығарып, қолдап жатқандарыңызға үлкен рақмет. Алдағы уақытта да осы кісінің еңбектері толық жарияланса дейміз. Қазір Есік музейінің жанынан Визит орталығы салынып жатыр. Үш қабатты ғимарат. Осы кісіге арнап сол жерден бір кабинет ашып, еңбектерін қоюға болады. Бұл кісінің зерттеген бағыты бізге өте қызық болып отыр. Өйткені тың жол.
Б.Балықбай