Жаңалықтар

Сәния Дүркеева: Бес құрлық тамашалайтын YouТube каналымда қазақ әуендерін шетелдіктер ұйып тыңдайды

ашық дереккөзі

Сәния Дүркеева: Бес құрлық тамашалайтын YouТube каналымда қазақ әуендерін шетелдіктер ұйып тыңдайды

Елге есімі белгілі виолончельші Сәния Дүркеева бүгінде Цюрих өнер университетінің магистратура бөлі­мінде білім алып жүр. Оған дейін атағы жер жарған Мәскеу мемлекеттік консер­ва­ториясының қасындағы орталық музы­калық мектепте, кейіннен сол консер­ва­торияның бакалавриат, содан соң ассис­тентура бөлімінде білімін жетілдіріп, Ресейде он жыл бойы оқыған ол оқу еш­қа­шан кеш емес екенін айтады. Шетел­ге танымал музыканттарды елге шақыру, YouТube-тағы әлем жұртшылығы бақы­лай­тын жеке парақшасына қазақ әуен­дерін жүктеу арқылы қазақ мәдениетін паш етуді көздеп жүрген Сәнияның мақсат еткен жоспары көп. Әзірше алда тап­сыратын күрделі емтиханға дайын­далып жүрген оған хабарласып, әңгімеге тартқан едік. – Ең алдымен кішкентай кезінен дом­быраға әуестенген Сәнияның кейін­нен виолончель аспабына неліктен көңілі ауға­нын білгіміз келеді. – Өнерлі отбасында тәрбиеленіп өс­кен мен кішкентай күнімнен дом­быра­ның ша­на­ғынан төгілген ән-күйді естіп өс­тім. Әкем му­зыкалық мектепте сабақ беретін әрі өзі – домбыра жасаудың шебері. Кейде оқушылар біз­дің үйге сабақ оқуға келетін. Сол кезде құ­лағымды түріп, есік­тің сыртынан са­бақ­тың өту барысын ба­қылап, «Олар секілді мен де үйренсем ғой» деп қызыға­тын­­мын. Ал оқу­шы­­ларынан уа­қы­ты артылмайтын әкем «Дом­быра тар­­туды үйретші» де­ген өтінішімді ер­теңге қалдыра бере­тін. Бір күні өзім ыңыл­­дап отырып, дом­быра­ның көмегімен бір ән ой­лап шығардым. Осы­дан кейін менің ұлт­тық ас­папты үйренуге құлшыны­сым­ның асып-тасып тұрғанын байқаған әкем маған са­бақ беру ісін қолға алды. Ол кезде нота та­­­нымайтын едім, бірақ 10 шақты күннің ішін­де тыры­сып-тырмысып, 7-8 күйді үйре­ніп алдым. Бастапқыда 1-сыныпқа жалпы білім бере­тін мектепке барғанмын, 1-2 айдан соң анам бетімді қақпай, Ахмет Жұбанов атындағы дарынды балаларға арналған му­зыкалық мектепке ауыстырып алды. Біле білсеңіз, ол мектепке жайдан-жай қа­­­былдай салмайды. Балаларды физика­лық, му­зыка­лық қабілетіне қарай қатаң конкурстан өт­кізеді. Содан соң түрлі аспап­тар сыныбына бөледі. Әдепкіде ол мек­тепке «домбыраның құлағында ой­наймын» деп келген едім, бірақ мұ­ғалімдер қа­білет-қарымыма қарай вио­лончель сы­ныбында оқуға кеңес берді. Бұл аспап маған бейтаныс емес, өйткені әп­кем сол музыкалық мектепте оны ше­бер ойнауды үйренген. Сонымен қа­тар оған сабақ бер­ген Люд­ми­ла Қазиахметова ел мақтаған мық­­ты педагог болды. Сон­дық­тан анам екеу­міз сол кі­сінің сыныбында оқу­ды жақ­сылыққа теңеп, 8-сыныпқа дейін сонда білім алдым. Кейін педагогім көз жұмған соң, басқа мектепке ауысу туралы ойлана бастадым. Оған қоса, мені түрлі байқауда байқаған басқа мектептегі оқытушылардан шақырулар көптеп түсті. Үйдегілермен ақылдаса келе Күләш Байсейітова атын­дағы музыкалық мектепке ауысып, онда үш жыл оқыдым. Содан соң жатсам да, тұрсам да Чайковский атындағы Мәскеу мем­лекеттік консерваториясының жа­нын­дағы орталық музыкалық мектепте оқу­ды ойлап, сонда білім алуды көздедім. Себебі ол мектепті бітірген түлек тікелей мем­лекеттік консерваторияға оқуға түсе­ді. Сөйтіп, сол консерваторияға оқуға тү­сіп, кейіннен ассистентура бөлімінде білі­мімді жетілдірдім. Жалпы, Мәскеуде 10 жыл­ға жуық оқыдым. – Осыдан үш жыл бұрын Алматы мен бас қаланың сахнасында қойған «Вио­лончель үн қатқан мамыр кеші» ат­ты жеке концертіңізде атақты швей­цариялық виолончельші, ұста­зыңыз Орфео Мандоцци қазақтың күйін тыңдап, тамсанғанын айтқан еді. – Ол кісі менің шақыртуыммен Қа­зақстанға бірінші рет келген болатын. Оның қазақ мәдениетін, тағамын ұнат­қа­ны соншалық, біз жөнінде көп білгісі ке­ліп, ақырында ұлттық музыкамызды вио­лончельге салып ойнау ниетін жеткізді. Со­сын әкемнен бірнеше күйдің нотасын алып, ол кісіге тарту еттік. Алдағы уақытта қа­зақ күйлеріне әрлеу жасап, жеке ком­пози­ция ретінде шығаратын ойы бар. Ке­лешекте Орфео секілді тағы басқа шет­елдік мықтыларды шақырып, осылайша мә­дениетімізге қызығушылығын оятып, тағы бірнеше концерт қою туралы ойым бар. Жыл сайын біздің ән мен күйге қы­зығатын шетелдіктердің қатысуымен фес­тиваль өтіп тұрса екен дейсің, бірақ біздің елде концерт ұйымдастырудың ма­шақаты көп. Барлығы қаражатқа келіп тірелетіні айтпаса да түсінікті. Негізі, бұған дейін көп демеушінің алдына барып, көмек сұраған болатынмын, бірақ «Әрине, көмектесеміз» деп жылы шығарып салған олардан ізінше еш жауап ала алмадым. Мәскеу консерваториясында оқып жүрген кезде шетелдегі музыкалық оқу орда­ларында оқып жатқан қазақстандық студенттердің басын қосып, біздегі қалың бұқараға біздің осындай таланттарымыз бар екенін көрсеткім келді. Екі қаладағы зал­ды жалдап, афиша жасап, ары-бері шап­қылап, үлкен концерт өткіздік. Бірақ біз бұл кеш­терді тегін өткіздік, қатысу­шы­ларға еш­қан­дай қаламақы берілмеді. Сол кезде бізге қол ұшын созған ешкім болма­ды, әкімшілік қызметкерлерінің аздап кө­мектескені бар, десе де барлығын анам екеу­міз атқарып шықтық. Содан соң Қа­зақ­станда мұндай игі іске қолдау білдіре­тін демеуші табу өте қиын екенін жақсы біле­мін. – YouТube парақшаңыздан клас­си­калық шығармалардан бөлек, поп жан­рындағы әншілердің туындыла­рын виолончельге салып орын­дай­тыныңызды байқадым. Өткен аптада шотландия­лық әнші Льюис Капал­ди­дің әлем білетін әнін орын­дап, көпшілікті таң­ғалтқаныңыз та­ғы бар. Бұл кө­рер­мен­ді тартудың әдісі ме, әлде көп ән­ші секілді ка­ран­тин­де іш пыс­­қан­нан жа­сал­ған қадам ба? – Барлығы ка­­­рантиннен бас­­­талды. Сол уа­қыт­та барлық кон­церт пен жоба жайына қалып, үйде бос отырған кез­де жеке кана­лым­ды жандандырайын деп түрлі туындыларды орын­дап, жүктей баста­дым. Кейін жақын досым «поп жанрындағы әндерді орын­дап көрсең қайтеді?» деп ұсыныс айт­ты. Осылайша, бұл бағыттағы хит ән­дерден кавер жасау дәстүрі пайда болды. Негізі, поп жанрындағы әндердің нотасын түсіріп, виолончельде орындау үшін ар­найы әрлеу оңай іс емес. Мен ол каверлерді екі, кейде тіпті төрт виолончельді «жұмыл­дыру» арқылы әзірлеймін. Бүгінде YouТube каналым бес құрлық тұрғындары қарай­тын каналға айналды. Шетелдіктер көп қарайтын болған соң, арасында қазақ әуен­дерін де орындаймын. Қазақ әуендері қамтылған видеоларға шетелдіктер жа­ғымды пікір білдіріп, мұндай ерекше му­зыканың тамсандырмай қоймайтынын айтады. Ән қоржынымда бірнеше қазақша туындысы бар. Осындағы елшілік ұйым­дас­тыратын түрлі іс-шараларда көп орын­даймын. Жаңылыспасам, Цюрихте 20-ға жуық қазақ музыкант тұрады. Барлығымыз елшілік өткізетін ивенттерден қалмай, қазақ әуенінің осында дәріптелуіне бір кісідей атсалысып жүрміз.

Әңгімелескен Әлия ТІЛЕУЖАНҚЫЗЫ