Нью-Йорк марафоны кезінде[/caption]
– Жыл сайын қарашаның бірінші жексенбісінде өтетін Нью-Йорк марафоны – әлемдегі ең ірі және ең танымал марафондардың бірі. Ереже бойынша, онда жүгіру үшін арнайы норматив тапсырып, алдын ала іріктеуден өту қажет. Былтыр пандемия салдарынан өткізілмеген әйгілі марафонға биыл қайта шақырылдыңыз ба әлде тағы да іріктеуден өттіңіз бе?
– Жалпы, әлемде жоғары деңгейде ұйымдастырылатын жүзден астам марафон бар. Байқаған боларсыз, кейінгі кезде Қазақстанда да марафондар жиі өткізіліп жүр. Сол марафондардың көбіне мүшелік жарна ақысын төлесең болғаны, қатарға қосылып, қатыса беруге рұқсат. Ал сол жүздің ішінде бәсі биік, беделі жоғары бес марафон бар, олар: Токио, Лондон, Берлин, Бостон және Нью-Йорк марафондары. Бұл сайыстарға «Қой, жарнасын төлеп, барып қатысып қайтайын» деуім жоқ. Осы бес марафонға қатысу үшін алдын ала норматив тапсырып, тіркелген құжатты ұйымдастырушыларға жіберуің керек. Олар барлығын жіті тексерген соң, арнайы шақыру жіберу қажет. Осы бесеуінің ішіндегі ең үлкені саналатын Нью-Йорк марафонына жыл сайын елу екі мыңға жуық адам қатысады. Одан артық қатысушыны қала көшелері «көтере» алмайды. Ал негізінде бұған қатысқысы келетіндердің саны екі есе көп екенін естідім. Қазан айында Нидерланд астанасы Амстердамдағы бір сайыста нормативті орындап, ізінше сол марафонға қатысуға шақырту алдым. Бірақ былтыр пандемияға бола кейінге шегерілгендіктен, бұл марафон өтпей қалған еді. Биыл шілде айында былтыр норматив тапсырғандарды қайта шақырды, сөйтіп, көптен күткен әйгілі марафонға қуана-қуана қатысып, екінші орын алып қайттым.
– Бірақ сіз Нью-Йоркке марафон басталуға аз күн қалғанда бардыңыз. Аклиматизация процесінен өту қиындық тудырған болар?
– Иә, сол жағы қиын болды. Бұрын қай жарысқа барсам да, бір апта ерте барып, аклимитизация процесінен оңай өтетін едім. Ал бұл жолы олай болмады. АҚШ пен Қазақстанның уақыт айырмашылығы – 11 сағат. Бізде қазір күндізгі уақыт болса, Нью-Йоркте қазір түн. Сосын тағы бір қиындық тудырған мәселе – марафон көбіне қай жерден басталса, сол жерден аяқталады. Ал 42 шақырымға созылған Нью-Йорк марафонының сөресі бір жерден басталғанымен, мәрені мүлде басқа жерден кесіп өттік. Жалпы, Нью-Йорктің бес ауданы бар. Бір Бруклин ауданының өзі бір Алматымен тең, онда шамамен екі миллион адам тұрады. Елестетіп көріңіз, осындай бес ірі аудан орналасқан аумақты жүгіріп өту оңай емес. Одан соң, көпірден жүгіріп өту де оңай болмады. Нью-Йорктің көпірлері тым ұзын әрі биік, соңына дейін жеткенше әлсіреп қаласың. Оның үстіне, қала кедір-бұдырлы жерде орналасқан, бір түсесің, бір көтерілесің. Көшелері де ұзын. Жалпы айтқанда, өмірімде қатысқан ең қиын марафон осы болды.
– Десе де сол ұзын көшелерде «Салтанат ата, алға!» деп айқайлап, Көк байрағымызды желбіретіп тұрған қазақстандықтарды көргенде жігерленіп, рухтанып қалған боларсыз?
– Иә, алдымен осыны айт! Қатты таңғалдым. Жүгіріп келе жатқанда бейтаныс адамдардың «Салтанат ата, алға! Алға Қазақстан!» деп айқайлағанын естігенде сасып қалдым. Қарасам, қолдарына Қазақстанның туын ұстап алған өзіміздің қарадомалақ балалар екен. Сөйтсем, олар менің Америкаға барғалы жатқанымды естіп-біліп, бір-біріне хабарласып, жиналып, қолдау үшін арнайы келген екен. Нью-Йоркте тұратындар «Ата, қандай көмек керек? Айтыңыз, қазір-ақ жетіп барамыз!» деп хабарласты. Ал басқа штатта тұратындар телефон нөмірімді өзгелерден сұрап алып, сонда келіп, қолдау көрсете алмаса да, сырттай жанкүйер болып отырғанын айтып, ақ тілегін жаудырды. Ал марафонда маған қолдау көрсеткен қазақстандықтар жарыс аяқталған соң кетіп қалмай, мен орналасқан қонақүйді тауып алып, шоқ-шоқ гүлдер көтеріп келіп, көпшіліктің көзінше құттықтады. Артынша мені кафеге шақырып, барлығымыз бірге отырып, тамақтанып, біраз шүйіркелесіп қайттық. Жалпы, біздің жастардың болашағы зор екеніне көзім жетті. Десе де жастарға айтар бір ауыз сөзім бар: спортты жаныңа серік қыл! Ұзақ өмір сүргің келсе денсаулығыңды күт, спортпен шұғылдан! Қазір заман басқа, заң басқа, десе де қол созсаң барлығына жетуге болады. Бұрын біз спорттық аяқ киімді қолдан тігіп киетінбіз. Қазір дүкенге кірсең сөрелерде аяқ киімнің түр-түрі тұр. Жүгіретін орындар жетерлік. Көшелерде жаттығатын құрал-жабдықтар орнатылған. Не керектің барлығы бар. Бар болғаны, берілген мүмкіндікті пайдалан. Жалқаулық желкеңнен басып-жаншып тұрса да, спортқа көңіл бөл. Таңертең бір сағат ерте тұр. Көпшілік бірден жоғары жылдамдықпен жүгіргенді құп көреді, бірақ әсте олай емес. Асықпай жүгірген жөн. Алдымен үш шақырымға жүгір, сосын күн сайын қашықтықты ұзартып отырсаң, ақыр соңында таза ауада жүгіргенді қалай ұнап кеткенін білмей қаласың. Сосын көпшілігі «бүгін осыншама шақырым жүгіруім керек» деп алдын ала жоспарлап, сағатына сан мәрте қарай береді. Қала берді, интернеттен жүгіруге дағдыланудың жолдарын іздеп, сырттан ақыл-кеңес іздеп жүретіндер де бар. Бұл да дұрыс емес. Бүгін қанша жүгіретініңді организмің өзі-ақ «айтып» береді. Сосын интернеттегі бапкердің айтқан ақылы саған жарамауы әбден ықтимал, өйткені әркімнің организмі мен салмағы әртүрлі. Сол үшін үйде жатып, жүгіруге әуес қылатын жол іздегенше алдымен жүгіру алаңына шық та, жүгіріп көр. Сосын шама-шарқың белгілі болады. Құдайға шүкір, Қазақстанда салауатты өмір салтын ұстануға жағдай жасалған. Жоғарыда айтып өткенімдей, ТМД елдерін қоспағанда жиырма екі елдің трассасында жүгірдім. Дамыған елдердің бас қалаларында болдым. Сонда байқағаным, астанадағыдай жүгіретін жер ешқайда жоқ. Қазір Есілдің жағасымен бір жүгіріп өткенде, 18 шақырымды бір-ақ еңсересің. Елімізде саябақтарда демалудан бөлек, жүгіруге арналған жолақтар салынған. Көліктер де кедергі келтірмейді. Мысалы, осы барғанда әлемдегі танымал саябақтардың бірі саналатын Нью-Йорк қаласының орталық саябағында мәре сызығын кестік. Ұзындығы төрт шақырымға жалғасатын әйгілі бұл саябақта емін-еркін жүгіре алмайсың. Сол себепті спортпен шұғылданатын адам жерді жеті айналса да, Нұр-Сұлтан секілді қолайлы қала таппайды. Мен саған осыны айтайын. Көпшілік бас қалада қыста қырық градус аязда жүгіру қиын екенін айтады. Ештеңе жоқ, қазір жылуды ұстап тұратын термокиімдерді киіп алып жүгірсең, денең шынығып, иммундық жүйең жақсарады. Әсіресе, қыс мезгілінде жүгіру адамның көңіл күйін көтеріп, сергек жүруіне септігін тигізеді. Сондықтан жастарға айтарым – жүгіруді әдетке айналдырыңдар!
[caption id="attachment_159465" align="alignnone" width="1024"]
Марафон соңында[/caption]
– Жаңа ғана бірнеше шақырымға жүгіріп келгеніңізді айттыңыз. Ендігі мақсат жоғарыда айтып өткен әлемдегі ең ірі бес марафонның қалған төртеуіне қатысу ма? Қазір қандай марафонға дайындалып жүрсіз?
– Қазіргі мақсат – ардагерлер арасында өтетін Олимпиадада топ жару. Бұл Олимпиада биыл Жапонияда өту керек еді, пандемия салдарынан келесі жылы өтетін болды. Атаң амандық болса мамыр айында Жапония жаққа қарай жылжиды. Ал қалған төрт ірі марафонды, әлбетте, жүгіріп өткім келеді. Құдай қуат берсе, бұл межені де бағындырармын. Бастысы – денсаулық! Денсаулық болған жерде, бәрі де болады.
Әңгімелескен Әлия ТІЛЕУЖАНҚЫЗЫ