ЕҚЫҰ-дағы үздік бастамаларды Қазақстанға алып келгім келеді
ЕҚЫҰ-дағы үздік бастамаларды Қазақстанға алып келгім келеді
Әсел Жабағина Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымының Варшавадағы кеңсесінде жұмыс істейді. Университетте оқи жүріп, БҰҰ-ның Женевадағы кеңсесінде тағылымдамадан өткен. Еңбек жолын жек көрушілік салдарынан жасалған қылмыс себептерін, оны болдырмау жолдарын анықтайтын ЕҚЫҰ басқармасынан бастаған ол қазір Адам құқығы жөніндегі басқармада консультант қызметін атқарады. ЕҚЫҰ-ға мүше 57 елдегі құқық қорғаушыларды толғандырған мәселені зерттеумен айналысып жүрген Әселге хабарласып, сұхбаттасқан едік.
– Әдетте өнер жолында жүрген адамдардың балалары ата-анасының ізін басып, олардың өнері мен өнегелі ісін жалғастырғысы келеді. Сіз де жастайыңыздан театрға жиі барып, анаңызбен бірге гастрольдік сапарға көп шыққан боларсыз?
– Иә, жастайымнан өнерге жақын болдым. Мектепте түрлі қойылымдарға қатысатынмын. Анам қырық бес жыл бойы С.Сейфуллин атындағы Қарағанды облыстық қазақ драма театрында әртіс болып жұмыс істейді. Өзіңіз білетіндей, әртістер ел ішін аралап, гастрольдік сапарларға жиі шығады, сол кезде анам мені апта бойы қасына ертіп жүретін. Театрға да жиі барамын. Ағам «Дарын» мектебінде оқыды, түрлі пәндерді тереңдетіп оқытатын мектеп болған соң, мен де сол білім ордасына ауыстым. Сөйтіп жүргенде өнерге деген қызығушылығым кеміп, жаратылыстану ғылымдарына көп ден қоя бастадым. Сосын жоғары базалық білім алу үшін бакалавриатты елде, ал магистратураны шетелде оқимын деп шештім. Сөйтіп, Е.Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университетінің тарих факультетіне оқуға түстім. Бұл мамандықты таңдаудағы мақсатым – өзге елге бармай тұрып, өз елімнің тарихын әбден зерттеу, оның үстіне, ертең шетелдіктер Қазақстан туралы бірдеңе сұраса, білген-түйгенімді іркілместен айтып беруім керек қой. Университетті үздік бітірген соң, Еуроодақтың гранты саналатын Erasmus Mundus Joint Masters стипендиясын ұтып алып, бірінші оқу жылын Шотландиядағы Глазго университетінде, ал екінші жылы Польшадағы Ягеллон университетінде халықаралық қатынастар факультетінде оқыдым.
– Қазақстандағы ұйымдар да жыл сайын есеп жіберіп отыра ма?
–Осы жөнінде енді айтқалы отыр едім. Бізге ең көп есепті Еуропа мемлекеттері жібереді, олар жүз беттен тұратын қалың есеп әзірлейді. Ал Орта Азия елдеріндегі ұйымдар мұндай белсенділік танытпайды. Қазақстанда осындай іспен айналысатын ұйымдар саны аз, бәлкім олар әлі жетіле қойған жоқ. Бізде ешкім статистика жүргізбейді. Қолымызда нақты дерек болмағандықтан, анализ жасай алмаймыз, ақыр аяғында сырт көзге біздің мемлекетте қылмыс аз болатын секілді көрінеді, ал бірақ елде, өкінішке қарай, қылмыстық құқықбұзушылықтар жиі болатыны белгілі. Қазір бізде қылмыстың мына түрлері жиі жасалады деп нақты кесіп-пішіп айта алмаймын, себебі елдегі қылмыс статистикасын білмеймін. Бізге есеп жіберетіндердің дені – феминистік ұйымдар, басқа ұйымдар жібермейді, сол үшін салыстыра алмаймыз. Дегенмен, ЕҚЫҰ мен Қазақстан арасындағы байланыс жақсы жолға қойылғанын айта кеткен жөн. 2010 жылы Қазақстанның ЕҚЫҰ-ға төрағалық етуі мемлекет тарихындағы маңызды оқиға болғанын білесіз. Қазақстан ТМД, Азия, мұсылман және түркітілдес әлем елдері арасында бірінші болып төрағалық етті. ЕҚЫҰ-ның бас штаб-пәтері Вена қаласында орналасқан. Бұдан бөлек, Копенгаген, Женева, Гаага Прага мен Варшавада кеңселері бар. Қалған елдерде арнайы миссиясы ашылған. Қазақстанда да жобаларды жүзеге асыратын арнайы миссия жұмыс істейді. Сондай-ақ, Қазақстандағы жастар ұйымы да ЕҚЫҰ-мен тығыз байланыс орнатып жатыр. Жастар бастама көтеріп, біз ұйымдастыратын семинарларға қатысуға ниет білдіреді. Бірде семинар ұйымдастырғанда жек көрушілік салдарынан жасалатын қылмыс санын енгізіп, статистика жасауға мүмкіндік беретін платформа жасап шығарғанбыз, сол кезде Қазақстан мен Өзбекстан жастары әлгі платформаны жүктеп алғысы келетінін айтып, қызығушылық танытты. Жалпы, жастардың осындай белсенділігі және ынта-жігері көңіл қуантады.
– Ендігі мақсатыңыз не?
– Ендігі мақсат – осы салада жоғары білікті, кәсіби шеберлігі шыңдалған маман атану. Ұйымда бейбітшілік және қауіпсіздік мәселелері бойынша сүбелі шаруалар атқарып жүрген мықты мамандар мені жетілуге одан сайын ынталандыра түседі. Осындай халықаралық ұйымда жұмыс істеп жүрген соң, көпұлтты және көпконфессиялы елдердегі бейбітшілік пен келісімді нығайтуға атсалысқым келеді. Тағы бір айта кетерлік жайт, мұнда белгілі бір мәселені шешуде қай елде қандай ілгерушілік бар екенін жиі байқайсың. Сол үздік үлгілер мен бастамаларды Қазақстанға алып келгім келеді. Сондай-ақ, Қазақстандағы ұйымдардың халықаралық ұйымдармен байланыс орнатуына жәрдемдесуді көздеймін.
Әңгімелескен Әлия ТІЛЕУЖАНҚЫЗЫ