Нұрымбет САҚТАҒАНОВ: Абай Семей мен Жидебай арасында жүріп-ақ «Абай» болған
Нұрымбет САҚТАҒАНОВ: Абай Семей мен Жидебай арасында жүріп-ақ «Абай» болған
Семей – еліміздегі тарихи маңызы ерекше қаланың бірі. Өткен ғасырдың басында Алаш көсемдері осы шаһарда бас қосып, келелі кеңестер өткізгендіктен сол кезде зиялылар шоғырының көбірек жиналғаны да жұртқа белгілі. Мемлекет басшысы 2019 жылы Семей қаласына іссапары барысында қаланы дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған бағдарламасын жүзеге асыру жөнінде өңір басшылығына тапсырма берген болатын. Біз тарихи тамыры тереңдегі қалаға арнайы ат басын бұрып, Президент тапсырмасының қалай орындалып жатқаны жайлы қала әкімімен әңгіме өрбіттік.
– Кезінде Семей шаһарында өнеркәсіп орындары көп болды. Қазір олардың жағдайы не болып жатыр?
– Бұрынғы тоқтап тұрған «Семей су» зауытының орнына тәулігіне 1 000 тонна күнбағыс майын өндіретін зауыт салынып жатыр. Ол зауыт өнімді қалдықсыз өңдеп шығарады. Мәселен, күнбағыстың қабығы-нан малдың, құстың жемін жасайды. Бұл зауытта 250 адам жұмыс істейді деп жоспарлануда. Зауыт іске қосылған соң өнімді шикізат ретінде емес, даяр өнім ретінде нарыққа шығара аламыз. Мемлекеттің бізге қойып отырған талабы да осы. Өнімді шикізат түрінде емес, дайын өнім ретінде нарыққа шығару. Тері өңдеу зауыты да қайтадан іске қосылып жатыр. «Семей-құс» фабрикасы да биыл қайтадан жұмысын бастағалы тұр.
– Бұлардың қайта іске қосылуы үшін қандай да бір қаржылық көздерден қаражат қарастырылған ба?
– Біріншіден, бұл зауыттар кәсіпкерлердің жеке қаржысы есебінен іске қосылады. Ал біз мемлекет тарапынан «Бизнестің жол картасы» бағдарламасы аясында ол өндіріс орындарының коммуналдық шығындарын азайтуға көмектесеміз. Мәселен, электр энергиясы, тұтынған суы дегендей шығындарға қол ұшын береміз. Сонымен қатар шикізат тауып беріп, кәсіпкерлермен келістіреміз. кәсіпкерлерді қолдауға арналған Мемлекет тарапынан берілетін пайызы төмен қаржылай қарыздар бергіземіз.
– Ірі өндіріс орындарынан басқа шағын және орта кәсіп иелерінің жағдайы қалай?
– Шығыс Қазақстан облысы республика бойынша шағын және орта бизнес өкілдерінің жұмысы жөнінен алдыңғы орындарда жүреді. Семей қаласында 20 831 шағын және орта бизнес өкілі бар. Олар тұрақты жұмыс істеп тұр. Біз шаруа қожалық иелері мен жеке кәсіпкерлердің барлығына «Атамекен» бизнесті қолдау орталығы арқылы жеңіл пайызды несилер алып береміз. Бизнесті қолдау орталығы арқылы жеке кәсіпкерлерді қайта оқытып, бизнесті жүргізудің қыр-сырын үйретеміз. Екінші деңгейлі банкілер, қаржы орталықтары арқылы берілетін несиелерді, гранттарды ұсынамыз. Кәсіпкерлерге үнемі хабарландырулар беріп, кәсібін жүргізуге жол көрсетіп, мүмкіндік жасаймыз. Қарыз алғысы келетін немесе білімін жетілдіруге ынталы кәсіп иелері болса әрдайым қолдаусыз болмайды. Облыс әкімі Даниял Кенжетайұлы шағын және орта бизнестің ілгері басуына ерекше назар аударып отыр. Себебі шағын және орта бизнес дамымай, ол өңір де алға баса алмайды. Былтыр және оның алдыңғы жылдары гранттар мен жеңіл пайызды несиеге қол жеткізе алмай қалған азаматтардың құжаттарын жинап, қайта қарап жатырмыз. Не себептен көмек көрсетілмегенін анықтаймыз. Егер бизнес жоспары тиімсіз деп көретін болсақ, басқа сала бойынша кәсіп жүргізуге жол нұсқаймыз. Бір сөзбен айтқанда, кәсіпкерлікпен айналысамын деген бірде-бір адам ескерусіз қалмайды.
– Семей өңірінің жері ауыл шаруашылығын дамытуға қолайлы. Қазір қала шетіндегі кенттер мен ауыл тұрғындары бірлі-жарым азғантай мал ұстауға мүмкіндігі бар ма? Себебі еліміздің көптеген өңірінде жеке қожалық иелері ауылдың іргесіне дейінгі жерлерді жеке меншікке алып қойғандықтан, ауыл халқының малы жайылатын жайылым жер жоқ.
– Біз ауыл шетінен шамамен 5 шақырымға дейінгі жерлерді ауыл тұрғындарының малы жайылатын ортақ жер деп көрсетіп отырмыз. Одан әрі кеткендегі жерлер ірі шаруа қожалықтарының жерлері. Олар да қожалықтарын ауыл іргесінде ұстағысы келеді. Бірақ ауылдың қоғамдық кеңесі, әкімшілігі бар, барлығы бірігіп дұрыстап ақылдасу қажет. Содан кейін ауыл ішіндегі тұрғын неше басқа дейін мал ұстауға болады деген сұрақтарды талқылап, шешуі қажет.
Сұхбаттасқан Бейбіт ТОҚТАРБАЙ, Арнайы Túrkistan газеті үшін Семей қаласынан