Тілек те ортақ, тіл де бір
Тілек те ортақ, тіл де бір
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев 2019 жылғы қыркүйектегі халыққа Жолдауында қазақ тілін ұлтаралық тіл деңгейіне көтеретін уақыт келгенін айтқан болатын. Қазір қазақ тілін жетік білетін өзге ұлттардың қарасы қалың. Оған қоса қазақ жерінде өмір сүріп, бір ауаны жұтып, бір аспанның астында күн кешіп жатқан түрлі диаспора өкілдерінің қазақ тілінде еркін сөйлеуі таңғаларлық жағдай болмауы керек екенін де ескеру керек. Қазақ жерін Отаны санайтын олар да тура осындай пікірде.
Николай ПУТИЛИН:
Өзге ұлт өкілдерінің қазақ тілінде еркін сөйлеуі қазір таңданарлық жағдай емес
– Қазақ тілін қашан үйренгенім нақты есімде жоқ. Ес білгелі қазақ тілінде сөйлеп келе жатырмын. Қазір ойымды еркін жеткіземін. Жалпы өзім орыс отбасында туып-өстім, әке-шешем де орыс ұлтынан. Екеуі де қазақша сөйлемейді. Туған қарындасым бар, ол да қазақша сөйлей алмайды.
Ал қазақ тілінде еркін сөйлеп кетуіме білім алған мектебім, ұстаздарым, ортам себепші болды. Мұғалімдерім қазақ тілі мен әдебиеті пәнінен қалалық, облыстық олимпиадаларға дайындап, қатыстырды. Жүлделі орындар алып жүрдім. Солайша тіл байлығым, сөз қорым молайды. Мектеп бітірген соң жоғары оқу орнына түсіп, журналистикаға бет бұрдым. Көбінесе қазақша сөйледім. Бірақ ол кезде мен қазақша жазбайтынмын, орыстілді журналист болдым. Кейіннен облыстық, қалалық бұқаралық ақпарат құралдарында жұмыс істеп, сосын Хабар 24 телеарнасының Шымкент қаласы және Түркістан облысы бойынша меншікті тілшісі болдым. 2018 жылы қыркүйек айында мені Нұр-Сұлтан қаласына жұмысқа шақырды. Содан бері елордада жұмыс істеп жатырмын. Қазір Invest Kazakhstan компаниясының баспасөз хатшысымын. Осы компанияға жұмысқа тұрғаннан бастап қазақ тілінде сөйлеп-жазуым тіптен жиіледі. Баспасөз хабарламаларын қазақ тілінде жаза бастадым. Қазір екі тілде де еркін жазамын. Күнделікті өмірде орысша мен қазақшаны тең дәрежеде қолданамын.
Қазақ тілін жетік білгеннен кейін, мені қазақ тілін этносаралық қарым-қатынас тіліне айналдыру реформасының жұмыс тобына қосты. Сондай-ақ Тіл туралы заңға енгізілген өзгерістерді талқылайтын жұмыс топтарына да шақырту алдым.
Жалпы қай қоғамда, қай елде жүрсең, сол жұрттың тілін білу өзіңе ыңғайлы болады. Бірден сол жерге бейімделіп, кез келген адамды түсініп, тіл табысып кете аласың. Барлық елде солай. Өзге ұлт өкілдерінің қазақ тілінде еркін сөйлеуі қазір таңданарлық жағдай емес. Бұрын болған шығар, бірақ дәл қазір қазақша жетік білетін өзге ұлт өкілдері өте көп. Елордаға көшіп келген кезде қазақша сөйлегеніме таңырқап қарағандар болды. Алайда мен бұл таңданатындай дүние деп ойламаймын.
Жамалайл ЭЛИМХАНОВ:
Ең бастысы – өз еліңе деген ықылас пен құрмет
– 1995 жылы Шешенстанда соғыс басталған кезде отбасыммен Қазақстанға көштік. Балалық шағым Ақтау қаласында өтті. Орыс мектебінде өзге ұлттың балаларымен оқыдым. Бәрімізге ортақ тіл орыс тілі болды. Қазақ тілінде сөйлегім келіп қызығатынмын, бірақ еркін меңгеріп кете алмадым. Өйткені орта болған жоқ. Мектепті бітіргеннен кейін Қытай политехникалық университетінің экономика және халықаралық сауда факультетіне оқуға түстім. Жоғары оқу орнында ағылшын және қытай тілдерінде білім алдым. Бакалавр дәрежесін алып, 2014 жылы Ақтауға оралып, мұнай-газ компаниясына жұмысқа тұрдым, шет тілдерін еркін меңгергенім пайдасын тигізді. Бірақ мені қазақ жерінде өсіп, білім алып, төрт тілде еркін сөйлесем де, мемлекеттік тілді неге білмеймін дейтін сұрақ мазалайтын. Сөйтіп, ойлана келе қазақ тілін үйренемін деп өзіме сөз бердім. Тілді 2016 жылдан бастап үйрене бастадым. Екі жыл ішінде еркін сөйлей алатын деңгейге жеттім. Қазақстан азаматтары ұлты мен жасына қарамай мемлекеттік тілді білуі керек деп ойлаймын. Қазақтілді орта болмады, мектепте орысша білім алдым деген сөздерді жиі естиміз. Алайда, ең бастысы – өз еліңе деген ықылас пен құрмет.
Мария ШТРОШЕР:
Немістің қызы болсам да, қазақ тілін айрықша жақсы көремін
– Мен Алматы облысында туып-өстім, ұлтым – неміс. Қазақ тілін бала кезімнен білемін. Көз ашқалы қазақы тәрбиемен сусындадым. Араласатын ортам да қазақы болды. Мектеп кезінде домбыра үйірмесіне қатысқанмын. Мектепте де қазақ сыныбында оқыдым. Қазір Қазақ Ұлттық қыздар педагогикалық университеті есеп және аудит мамандығының 4-курс студентімін. Алматы қаласындагы неміс этномәдени қоғамының мүшесімін.
Қазақ тілін жетік меңгерген өзге ұлт өкілі ретінде Jas qazaq, «Қазақ әдебиеті» газеттеріне сұхбаттарым шықты, телеарнадағы түрлі бағдарламаларға қатыстым. 2019 жылы Бурабай қаласында «Өз еліңді таны» атты республикалық жастар экспедициясына бардым.
Ал өзімнің ана тілім, неміс тіліне келетін болсақ, бұл тілді жоғары деңгейде білмесем де үйреніп жатырмын. Немістің қызы болсам да, қазақ тілін айрықша жақсы көремін, ерекше құрметтеймін.