Ұлттық қор қатаң қадағалауда
Үкімет сағатында көпшілік назарын аударған мәселе ̶ Қазақстанның берешегі. Ұлттық экономика министрi Қуандық Бишiмбаев Қазақстанның мемлекеттiк борышы 10,9 трлн теңгеге жеткенін және оның бұдан әрі өсуiне жол бермейтінін айтты. Айта кетерлігі, 2008 жылы Қазақстанның мемлекеттік қарызы 2,2 млрд долларды құраған. Соңғы төрт жылда қарыз 8 есеге өскен. Тіпті бұл медицина және білім саласына бөлінетін республикалық бюджет шығындарынан да көп. Бұл туралы Парламент мәжілісінде депутат Аманжан Жамалов мәлімдеді. ̶ Мемлекеттік қарыздың бірден артып кетуі бюджетке қысым көрсетеді. Әсіресе, бұл Ұлтық қор қаржысына айтарлықтай қауіп төндіреді. Мысалы, Ұлттық банк мұнай бағасы 35-30-25-20 доллар болған жағдайдағы экономиканы дамыту туралы сценарийді дайындады. Ал осыны ескеретін болсақ және доллар 360 теңгені құраса, қор қаржысы бар болғаны бес жылға жетеді, – деді мәжілісмен. Қазіргі кезде мемлекеттік және мемлекет тікелей кепіл болатын қарыз 32 миллиард доллардан асады. Бұл соманы ұлттық валютаға айналдырғанда 11 триллион теңге. Оның үстіне алдағы үш жылда бюджетке табыс тек теңгемен түседі деп жоспарлануда. Ал Үкімет халықаралық банктерден алған қарызды доллармен қайтаруы керек. Ұлттық экономика министрі Қуандық Бишімбев бұны кең көлемде түсіндіріп өтті. ̶ Қазір шынымен қарыз деңгейі өскен, бірақ бұл мемлекеттік бағдарламаларды жүзеге асыруға кеткен шығын мен кірістің төмендеуі есебінен артып отыр. ҰЭМ алдына мемлекеттiк борыштың өсуiне жол бермеу мiндетiн қояды. Бүгiнгi күнi Қазақстанның мемлекеттiк борышы әлемнiң басқа елдерiмен салыстырғанда төмен деңгейде. 2016 жылдың 1 шiлдесіндегi жағдай бойынша жиынтық мемлекеттiк борыш 10,9 трлн теңгеге жетті. Бұл – 2016 жылғы ЖIӨ-ге шаққанда 24,6 пайыз, оның iшiнде iшкi борыш ЖIӨ-ге шаққанда 13,5 пайыз және сыртқы борыш ЖIӨ-ге шаққанда 11,1 пайыз, ̶ деді ол. Оның айтуынша, 2017-2019 жылдары мемлекеттiк борышты қолайлы деңгейде ұстап тұру үшiн республикалық бюджет тапшылығын 2017 жылы 1,2 пайызға, 2019 жылға қарай 1,0 пайызға дейiн төмендету жоспарланып отыр. Бұл ретте министрлік Ұлттық қордың қаржысын басқарудың жаңа концепциясын дайындау бойынша жұмыс жүргізіп жатыр. Аталған концепцияны жылдың соңына дейін аяқтап, үкімет қарауына ұсыну жоспарланып отыр. Мемлекет қарызын қайтару мақсатында 2018 жылдан бастап Ұлттық қордан тартылатын қаржы қысқартылмақ. Қазынадағы қаражатты үнемдеуге көшудің мәні тікелей мұнай бағасымен байланысты болып отыр. ̶ Мұнай бағасы төмендеп тұрғанда келешек ұрпақ үшiн Ұлттық қордың сақталуын қамтамасыз ету маңызды. Бiздiң негiзгi болжамымыз бойынша Ұлттық қордан бөлiнетiн трансферттердiң жыл сайынғы көлемi түсiмдердi 2017 жылы 1,4 трлн теңгеге және 2018-2019 жылдары 1 трлн теңгеге дейін арттырады. Нәтижесiнде, Ұлттық қор активтерiнiң көлемiн 2015 жылғы 63,4 млрд доллардан 2019 жылы 50,7 млрд долларға дейiн қысқартуға алып келуi мүмкiн. Осыған байланысты Ұлттық қордан қосымша қаражат тартылмайды. Алдымен 2018 жылдан бастап қаржы қысқара бастайды. Бiз экономиканың жеке инвестициялар мен кәсiпкерлiктi дамытуға негiзделген iшкi мүмкiндiктерiн пайдаланамыз, ̶ дейдi министр.Алға басқан ауылшаруашылығы
2016 жылдың сегіз айында Қазақстанда ЖІӨ өсімі 0,3%-ды құраған. ҚР Ұлттық экономика министрінің айтуына қарағанда, 2016 жылдың алғашқы 5 айында экономикалық өсімнің төмендеуінен кейін, маусым айынан бастап, экономиканың оң өсімі тіркелді. Ағымдағы жылғы 8 айдың нәтижесі бойынша ЖІӨ өсімі 0,3%-ды құрап отыр. Министр бұл өсім Үкімет пен Ұлттық банктің дағдарысқа қарсы шаралары, «Нұрлы жол» бағдарламасы аясында қолға алынған іс-шаралардың арқасы екендігін айтты. Қ.Бишімбаев атап көрсеткеніндей, өсім қарқынының баяулығына қарамастан, Қазақстандағы аxуал серіктес-мемлекеттерге қарағанда жақсырақ. Әсіресе, елдің көсегесін көгертіп отырған сала ̶ ауылшаруашылығы. Қазақстанда ауылшаруашылық өнімдерінің көлемі 4,9 пайызға ұлғайған. ҚР Ұлттық экономика министрінің айтуынша, өсімдік шаруашылығында өсім көрсеткіші 12 пайызды құраса, ал мал шаруашылығында бұл көрсеткіш 2,3 пайызға артқан. Бұл салаға тартылған инвестиция көлемі де өткен жылмен салыстырғанда 6,1 млрд теңгеден 12,7 млрд теңгеге өскен. Ведомствоның ақпаратынша, негізгі капиталға инвестициялардың жалпы көлемі 4,3 трлн теңгені, оның ішінде үштен бір бөлігінен астамын – 1,5 трлн теңгені мемлекеттік инвестициялар мен ұлттық холдингтер қаражаты құрады. Тікелей шетел инвестицияларының ағыны бірінші жартыжылдықта бес есе ̶ 5,7 млрд АҚШ долларға дейін ұлғайғаны тағы бар. Экономикалық өсу көбіне шикізаттық емес секторлар есебінен қамтамасыз етілуде. ̶ Ағымдағы жылғы 8 айдың ішінде өңдеу өнеркәсібінің өсуі 0,7 пайызды құрады. Металлургия өнімдері (8,3 пайызға), тамақ өнімдері (3,8 пайызға), мұнай өңдеу (0,6 пайызға), пластмасса (2,4 пайызға), сондай-ақ фармацияның (2,5 пайызға) өндірісі өсті. Сонымен қатар, экспорт құрылымында да шикізат емес тауарлар үлесі ұлғайған. Өңделуі жоғары өнімдердің экспорты өсті. Тамақ өнеркәсібі химиялық тыңайтқыштар тоқыма материалдарын өндіру, дайын металл бұйымдар өндіру өсті, – деді ол. Министр келтірген мәліметке сүйенсек, өңірлік бөліністе өнеркәсіптің өсуі 9 өңірде және төмендеуі 7 өңірде байқалып отыр. Өнеркәсіптік өндірістің едәуір өсуі Оңтүстік Қазақстан(4 жарым пайыз), Ақмола (4,2 пайыз) және Шығыс Қазақстан облыстарында (4,1 пайыз) байқалады. Ал мұнай өндірудің қысқаруы есебінен Қызылорда (10,6 пайыз) және Маңғыстау (3,9 пайыз) облыстарында, темір (16,3 пайыз) және құрамында алтыны бар рудаларды өндірудің азаюы есебінен Қостанай облысында (4,1 пайыз) өнеркәсіптің едәуір төмендегені байқалады.Еркежан ЖҰМАТАЙ
Астана қаласы