Жаңалықтар

Дара Тү­менбаева: Армандаған Amazon-ға кірдім деп, артымдағы елді ұмытпаймын

ашық дереккөзі

Дара Тү­менбаева: Армандаған Amazon-ға кірдім деп, артымдағы елді ұмытпаймын

ІТ бағытына бет бұрған жас мамандар арасында FAANG (Facebook, Amazon, Apple, Netflix және Google) деп аталып жүрген компаниялар тобына жұмысқа ор­наласуды арман ететіндер көп. Сол жерде көрген-түйгендеріне сүйене отырып жеке жоба ашуға, болашақта адам тұрмысын жеңілдететін тың жаңалық әкелуге ұмтылады. Осындай мақсатты көздеп жүрген отандасымыз Дара Тү­менбаева Испания астанасы Мадридте орналасқан Amazon компаниясының кең­сесінде бағдарлама жасақтаушы болып жұмыс істейді. Компанияның мың­даған жобасының ішінде кітапты электронды түрде оқуға жағдай жасайтын Amazon Kindle жобасына жауапты Дарамен хабарласып, сұхбаттасқан едік. – Amazon компаниясының негізін сал­­ған Джефф Безос әуелгіде өз кәсібін гараждан бастаған екен. Бастапқыда тек кітап пен комикстерді онлайн сат­қан ол отыз жыл ішінде әлемдегі ең бай адамдардың қатарына қосылды. Сонымен қатар Безос топ ішіндегі жұмысты тиімді қылу үшін «екі пицца ережесін», яғни жұмыс тобындағы адамдар саны екі пиццамен тамақтандыруға жетерлік болуы керек, әйтпесе жұмыс өн­бейді деген ережені ойлап тапқанын да білеміз. Сіз атқаратын Amazon Kindle жобасының құрамында адамдар са­ны екі пицца жеуге жетерлік пе? – Жетерлік (күліп). Негізі, бас директор Бе­зостың ойлап тапқан «екі пицца» ере­жесінің мақсаты – шағын команда ат­қа­ратын жұмыс көп адамнан құралған топқа қарағанда әлдеқайда өнімді болатынына көз жеткізу. Сол себепті де алып компаниялар іске асырып жатқан жобаның командасында екі пиццамен та­мақтандыруға жеткілікті болуы керек деп бейнелеп айтады. Біздегілер де дәл осы ережені ұстанады. Ал егер түрлі себептермен командада адам­дар саны көп болса, оларды бас­қа топқа бө­ліп жіберуге ты­рысады. Қарап отыр­саңыз, расымен де бірнеше ғана адамнан құралған ко­манданың жұмысы алға басады ғой. Ал көптеген маманды қатарына қосып алған­дар шешім шығаруда ортақ мәмілеге келе алмай, уақытын құр босқа өткізіп, мүм­кін­діктерінен айырылады. Жолдың арғы жағында он адамның ойы сан-саққа жүгіріп, сабылып жатқанда, бергі жағындағы санаулы жанның ісі алға өр­леп жатады. Бұл – заңдылық. Стартап жо­балар неге тез дамиды дейсіз, себебі мұны екі-үш маман ғана құ­рас­тырады. Көпшілік Amazon-ның жетістікке жетудегі басты кіл­тін осы ережемен байланыстырады. Сосын Amazon-ды неліктен Facebook, Apple секілді компаниялардың қатарына қосады? Себебі компания бас­шылығы келіп түскен қаражатты қазынада сақ­тамай, түрлі жо­баларға инвестицияға құйып отырады. Сай­тын ашып қарасаңыз, 34 тауар категориясы бойынша онлайн ре­жимде сауда-саттық жүргізілетінін байқай­сыз. Бір досым «Amazon Америкада instagram желісі секілді, бір кірсең, шыға алмай қа­ласың, сағаттар бойы ақтарып, көре бер­гің ке­леді» деп айтады. Жалпы, әлеуметтік же­лі­мен тең дәрежедегі Amazon-ның пайда­сын, тиімділігін айтуға тіпті сөз жетпейді. – Бағдарлама жасақтаушы маман­дығы қыздарға қол емес, тек ерлер атқаратын мамандық деген ел арасында қалыптасқан түсінікті өзіңіз де талай рет естіген боларсыз. Өзіңіз жоға­ры­да айтып өткендей ерлер қауымы басым бұл салада «менің де қо­лым­нан келеді» деп өз-өзіңізді дәлел­дейтін кездер жиі бо­ла ма? –Бірінші айтқан пікі­ріңізді тек Қазақ­станда естідім. Мектепте оқып жүр­генде жаратылыстану ғылымдарына қызы­ғып, зерттеу жүргізгенімде айналамда «Сен қыз бала емессің бе?! Физика мен математика саған неге керек? Қыз баланың басты міндеті – ғылымның соңына түспеу, үйде отыру, тұрмысқа шығу» дегендер көп болды. Ал бұл өз-өзіңді төмендетуге тікелей септігін тигізеді екен. Өйткені Малайзияға оқу­ға келгенімде өзімді-өзім төмендетіп алға­нымды байқадым да, мұны түзетуге ты­рыстым. Тағы бір айта кетерлік жайт, бала кезімнен ер балаларға ұнайтын істерді мен де ұнаттым. Мысалы, қару-жарақ­тарға, күрес түрлеріне, робототехникаға қатты қызықтым. Қазіргі таңда джиу-джитсумен айналысамын. Оның үстіне ІТ-ға бет бұрған қатарластарымның түгелі дерлік маған жанашырлық танытып, үнемі қолдау көрсетеді, байланысымыз үзілмейді. Мысалы, Facebook желісінде қазақстандық ІТ мамандардан құралған арнайы топ бар. Онда «Достар, алда Amazon компаниясымен сұхбат өтпек. Бұл бойынша кімнің тәжі­рибесі бар? Менімен алдын ала сұхбаттасуға кім көмектесе алады?» деп жазсам, бірден жеке парақшаңа жазып, ақыл-кеңесін аямай, қолдау білдіріп, барлық кезеңнен өткен­ше сенімен бірге уайымдап, сенімен бірге қуанады. Сосын мен сізге мынаны ай­тайын, ІТ мамандығы – керісінше қыздарға ең қолайлы жұмыс. Көптеген мамандық ие­сіне жұмыс орнына барып отыру міндеттеледі. Ал ІТ-де мұндайды талап етпейді. Ком­пьютер мен интернет болса болғаны, үйде отырып-ақ, әлем таңғалатын жобаларды жүзеге асыра аласыз. Сол себепті бұл – тұр­мысқа шыққан, бала бағумен үйде отыр­ған қыздарға қай жағынан болса да тиім­ді мамандық. Сосын ІТ саласы ерлер мен қыздар күш сынасатындай спорт түрі емес. Мұнда күш емес, креатив пен логика шешуші рөл атқарады. – Шетелде жұмыс істейтін ІТ мамандары Қазақстанда жұмыс істеу әзірге тиім­сіз екенін айтқан еді. Ал сіз сыртта жүрсеңіз де, елде өз жобаңызды дөң­ге­летіп, дамытқыңыз келіп жүргеніңіз қуан­тарлық жайт екен... – Ой, менің Қазақстанмен байланысты жос­парларым көп (күліп). Армандаған Amazon-ға кіріп алдым екен деп, артымда қалған адамдарды еш ұмытып кетпеймін. Біле білсеңіз, елде ІТ-ды жаңғақша шағатын та­ланттар өте көп. Шынымды айтсам, мұндай бейімді балаларды басқа жерден көрген емеспін. Дегенмен, олардың көзге түсуге мүмкіндіктері жоқ, шама-шарқы жетіңкіремей жатады. Ал өз қабілетін дұрыс арнаға бағыттаудың жолын білмейтін олар жағымсыз әрекетке әуес болып алады. Бірі азартқа кіріп, ойын ойнайтын жерлерден шықпаса, енді бірі алкогольді ішімдікке құмар болып кетеді. Сол себепті олардың басқа жолға түсіп кетпеуіне жол бермей, қолынан келетін жұмысқа кіргізіп немесе менің стартап жобаларымнан орын тауып беруге тырысып жатырмын. Қазіргі таңда 18-25 жас аралығындағы жастармен жұмыс істегім келіп жүр. Дегенмен, елде сол талант­тарды жұмылдырып, тың нәрсе жасайын десең, көп жағдайда біздікілер идеямызды түсінбей жатады. Таныстарымның біразы инновациялық идеяларын ортаға салып, таныстырып еді, көпшілігі түсінбей, нәтижесінде демеуші де табылмай, ақы­рында мұхит асып, Америкадан демеуші тауып, сол жерде қабілетін дамытуға мәж­бүр болады. Ал мұны дер кезінде түсінбеген қалталы адамдар қолдау білдірмегеніне бармағын тістеп, өкініп қалады.

Сұхбаттасқан

Әлия ТІЛЕУЖАНҚЫЗЫ