Дара Түменбаева: Армандаған Amazon-ға кірдім деп, артымдағы елді ұмытпаймын
Дара Түменбаева: Армандаған Amazon-ға кірдім деп, артымдағы елді ұмытпаймын
ІТ бағытына бет бұрған жас мамандар арасында FAANG (Facebook, Amazon, Apple, Netflix және Google) деп аталып жүрген компаниялар тобына жұмысқа орналасуды арман ететіндер көп. Сол жерде көрген-түйгендеріне сүйене отырып жеке жоба ашуға, болашақта адам тұрмысын жеңілдететін тың жаңалық әкелуге ұмтылады. Осындай мақсатты көздеп жүрген отандасымыз Дара Түменбаева Испания астанасы Мадридте орналасқан Amazon компаниясының кеңсесінде бағдарлама жасақтаушы болып жұмыс істейді. Компанияның мыңдаған жобасының ішінде кітапты электронды түрде оқуға жағдай жасайтын Amazon Kindle жобасына жауапты Дарамен хабарласып, сұхбаттасқан едік.
– Amazon компаниясының негізін салған Джефф Безос әуелгіде өз кәсібін гараждан бастаған екен. Бастапқыда тек кітап пен комикстерді онлайн сатқан ол отыз жыл ішінде әлемдегі ең бай адамдардың қатарына қосылды. Сонымен қатар Безос топ ішіндегі жұмысты тиімді қылу үшін «екі пицца ережесін», яғни жұмыс тобындағы адамдар саны екі пиццамен тамақтандыруға жетерлік болуы керек, әйтпесе жұмыс өнбейді деген ережені ойлап тапқанын да білеміз. Сіз атқаратын Amazon Kindle жобасының құрамында адамдар саны екі пицца жеуге жетерлік пе?
– Жетерлік (күліп). Негізі, бас директор Безостың ойлап тапқан «екі пицца» ережесінің мақсаты – шағын команда атқаратын жұмыс көп адамнан құралған топқа қарағанда әлдеқайда өнімді болатынына көз жеткізу. Сол себепті де алып компаниялар іске асырып жатқан жобаның командасында екі пиццамен тамақтандыруға жеткілікті болуы керек деп бейнелеп айтады. Біздегілер де дәл осы ережені ұстанады. Ал егер түрлі себептермен командада адамдар саны көп болса, оларды басқа топқа бөліп жіберуге тырысады. Қарап отырсаңыз, расымен де бірнеше ғана адамнан құралған команданың жұмысы алға басады ғой. Ал көптеген маманды қатарына қосып алғандар шешім шығаруда ортақ мәмілеге келе алмай, уақытын құр босқа өткізіп, мүмкіндіктерінен айырылады. Жолдың арғы жағында он адамның ойы сан-саққа жүгіріп, сабылып жатқанда, бергі жағындағы санаулы жанның ісі алға өрлеп жатады. Бұл – заңдылық. Стартап жобалар неге тез дамиды дейсіз, себебі мұны екі-үш маман ғана құрастырады. Көпшілік Amazon-ның жетістікке жетудегі басты кілтін осы ережемен байланыстырады. Сосын Amazon-ды неліктен Facebook, Apple секілді компаниялардың қатарына қосады? Себебі компания басшылығы келіп түскен қаражатты қазынада сақтамай, түрлі жобаларға инвестицияға құйып отырады. Сайтын ашып қарасаңыз, 34 тауар категориясы бойынша онлайн режимде сауда-саттық жүргізілетінін байқайсыз. Бір досым «Amazon Америкада instagram желісі секілді, бір кірсең, шыға алмай қаласың, сағаттар бойы ақтарып, көре бергің келеді» деп айтады. Жалпы, әлеуметтік желімен тең дәрежедегі Amazon-ның пайдасын, тиімділігін айтуға тіпті сөз жетпейді.
– Бағдарлама жасақтаушы мамандығы қыздарға қол емес, тек ерлер атқаратын мамандық деген ел арасында қалыптасқан түсінікті өзіңіз де талай рет естіген боларсыз. Өзіңіз жоғарыда айтып өткендей ерлер қауымы басым бұл салада «менің де қолымнан келеді» деп өз-өзіңізді дәлелдейтін кездер жиі бола ма?
–Бірінші айтқан пікіріңізді тек Қазақстанда естідім. Мектепте оқып жүргенде жаратылыстану ғылымдарына қызығып, зерттеу жүргізгенімде айналамда «Сен қыз бала емессің бе?! Физика мен математика саған неге керек? Қыз баланың басты міндеті – ғылымның соңына түспеу, үйде отыру, тұрмысқа шығу» дегендер көп болды. Ал бұл өз-өзіңді төмендетуге тікелей септігін тигізеді екен. Өйткені Малайзияға оқуға келгенімде өзімді-өзім төмендетіп алғанымды байқадым да, мұны түзетуге тырыстым. Тағы бір айта кетерлік жайт, бала кезімнен ер балаларға ұнайтын істерді мен де ұнаттым. Мысалы, қару-жарақтарға, күрес түрлеріне, робототехникаға қатты қызықтым. Қазіргі таңда джиу-джитсумен айналысамын. Оның үстіне ІТ-ға бет бұрған қатарластарымның түгелі дерлік маған жанашырлық танытып, үнемі қолдау көрсетеді, байланысымыз үзілмейді. Мысалы, Facebook желісінде қазақстандық ІТ мамандардан құралған арнайы топ бар. Онда «Достар, алда Amazon компаниясымен сұхбат өтпек. Бұл бойынша кімнің тәжірибесі бар? Менімен алдын ала сұхбаттасуға кім көмектесе алады?» деп жазсам, бірден жеке парақшаңа жазып, ақыл-кеңесін аямай, қолдау білдіріп, барлық кезеңнен өткенше сенімен бірге уайымдап, сенімен бірге қуанады. Сосын мен сізге мынаны айтайын, ІТ мамандығы – керісінше қыздарға ең қолайлы жұмыс. Көптеген мамандық иесіне жұмыс орнына барып отыру міндеттеледі. Ал ІТ-де мұндайды талап етпейді. Компьютер мен интернет болса болғаны, үйде отырып-ақ, әлем таңғалатын жобаларды жүзеге асыра аласыз. Сол себепті бұл – тұрмысқа шыққан, бала бағумен үйде отырған қыздарға қай жағынан болса да тиімді мамандық. Сосын ІТ саласы ерлер мен қыздар күш сынасатындай спорт түрі емес. Мұнда күш емес, креатив пен логика шешуші рөл атқарады.
– Шетелде жұмыс істейтін ІТ мамандары Қазақстанда жұмыс істеу әзірге тиімсіз екенін айтқан еді. Ал сіз сыртта жүрсеңіз де, елде өз жобаңызды дөңгелетіп, дамытқыңыз келіп жүргеніңіз қуантарлық жайт екен...
– Ой, менің Қазақстанмен байланысты жоспарларым көп (күліп). Армандаған Amazon-ға кіріп алдым екен деп, артымда қалған адамдарды еш ұмытып кетпеймін. Біле білсеңіз, елде ІТ-ды жаңғақша шағатын таланттар өте көп. Шынымды айтсам, мұндай бейімді балаларды басқа жерден көрген емеспін. Дегенмен, олардың көзге түсуге мүмкіндіктері жоқ, шама-шарқы жетіңкіремей жатады. Ал өз қабілетін дұрыс арнаға бағыттаудың жолын білмейтін олар жағымсыз әрекетке әуес болып алады. Бірі азартқа кіріп, ойын ойнайтын жерлерден шықпаса, енді бірі алкогольді ішімдікке құмар болып кетеді. Сол себепті олардың басқа жолға түсіп кетпеуіне жол бермей, қолынан келетін жұмысқа кіргізіп немесе менің стартап жобаларымнан орын тауып беруге тырысып жатырмын. Қазіргі таңда 18-25 жас аралығындағы жастармен жұмыс істегім келіп жүр. Дегенмен, елде сол таланттарды жұмылдырып, тың нәрсе жасайын десең, көп жағдайда біздікілер идеямызды түсінбей жатады. Таныстарымның біразы инновациялық идеяларын ортаға салып, таныстырып еді, көпшілігі түсінбей, нәтижесінде демеуші де табылмай, ақырында мұхит асып, Америкадан демеуші тауып, сол жерде қабілетін дамытуға мәжбүр болады. Ал мұны дер кезінде түсінбеген қалталы адамдар қолдау білдірмегеніне бармағын тістеп, өкініп қалады.
Сұхбаттасқан
Әлия ТІЛЕУЖАНҚЫЗЫ