Қандасымыз бір аймақты шұбатпен қамтамасыз етіп отыр
Қандасымыз бір аймақты шұбатпен қамтамасыз етіп отыр
Шұбат түрлі аурудың алдын алатын теңдессіз қасиетке ие. Түйе сүті обырға қарсы дәрі жасауда да қолданылады. Бұдан басқа шұбаттың өкпе ауруына, ішек құрылыстары, бауыр, дәрумен жетіспеушілік, қан аздық, қант диабетіне де шипасын тигізетіні айтылып жүр. Қазір елімізде шұбат өндірісі дамып келеді, әйтсе де басқа сүт өнімдерімен салыстырғанда аз кезігетіні белгілі. Осы орайда табиғи, құнарлы түйе сүтін өндіріп, бірнеше елді мекенді шұбатпен қамтып отырған қандасымыз Мейрамбек Отарбайұлымен сұхбаттасқан едік.
– 2002 жылы көктемде Қытай Халық Республикасы Алтай аймағы Бурылтоғай ауданынан Алматы облысына қоныс аудардық. Белгілі бір бағдарлама арқылы емес, өз қалауымызбен, өз күшімізбен көшіп келдік. Міне, содан бері 19 жыл өте шыққан екен.
Ол кезде жұбайым екеуіміз ғанамыз. Үйленгеннен кейін 2-3 ай үлкен үйде тұрдық та, атажұртқа келіп, Талдықорған қаласы Балпық би ауданы деген жерге орналастық. Енді отау құрып жатқан жас отбасымыз, ешқандай жиған-тергеніміз, мал-мүлкіміз, қаражат қорымыз жоқ. Қол ұстастық та, шекарадан өтіп кеттік. Сол себепті де қаражат жағынан біраз қиналдық. Әуелде тіпті қайда түнейтініміз, қайда барып тамақ ішетініміз де үлкен мәселе болды. Үй алайық десек, жүріп-тұруымызға, күнкөрісімізге ақша қалмайды, баспанасыз тағы да болмайтыны белгілі. Сонымен не керек, бас екеу болмай, мал екеу болмайды дегендей, жолдасым екеуіміз екі жақтап жүріп, әртүрлі жұмыстар істеп тірлігімізді бастадық. Біз келген уақытта ауылдарда үй арзан-тұғын. Малға да айырбастап алуға болатын, бір үйді бір құнажынға не сиырға беретін. Сөйтіп жүріп ең алғаш 80 мың теңгеге үй алдық. Сол кездегі қуанғанымыз әлі есімде.
Алдын ала көріп, қалай болатынын бағамдап алайық деп емес, біржола келгендіктен, бірден азаматтық алу үшін құжат жинай бастадық. Құжат төңірегінде да аздап қиындықтар болды.
Біз ғана емес, атажұртын аңсап келген қандастардың көбі осындай қиындықтарға ұшырасты. Әсіресе, 2001-2003 жылдары қоныс аударғандар атажұртқа ағылып жатқан көштің басы болғандықтан, көбінің бұл жақта ешқандай туған-туысы, таныс-тамыры, алдынан күтіп алар ет жақын ағайыны болған жоқ.
Қазір оның бәрі өтті-кетті, онымен қоса бір елден бір елге келгенде ондай қиындықтардың болуы – заңдылық.
– Кәсіп ашу туралы ой қашан келді? Түйе өсіріп, шұбат өндіру бағытын таңдауыңызға не себеп болды?
– Біздің кәсіп ашуымызға Елбасының 2010-2011 жылдары қабылданған «Бизнестің жол картасы – 2020» бағдарламасы себеп болды. Осы бағдарлама аясында мемлекет кәсіп ашуға ынталы жандарға қол ұшын созып, төмен өсіммен несие береді, қолдайды, жұмыспен қамтиды дегенді естіп-білдік.
Сосын тәуекел етіп, өзіміздің жеке кәсібімізді ашуға бел будық. Өзіміз тұрып жатқан ауылда, жалпы өңірде не жоқ, не нәрсе тапшы сол тұрғыдан іздендік. Сөйтіп, Талдықорған өңірі бойынша шұбат өндіру мен сату кенжелеп қалғанын бағамдадық. Сол кезде аймақта осы кәсіппен айналысып отырған бір де бір адам болмады. Тіпті, адамдардың біразы, әсіресе жастар шұбат дегеннің не екенін білмейтін. Біз енді бастап жатқан уақытта шұбаттың қалай дайындалатынын сұрап, қызығушылық танытатындар көп еді.
– Қазір кәсібіңіз қалай жүріп жатыр? Сұраныс көп пе? Қандай да бір туындаған мәселелер бар ма?
– Осы кәсіпті бастасақ түйені қайдан әкелеміз, қайда ұстаймыз? Осындай мәселелерді отбасымызбен ақылдастық. Артынша осы идеяммен аудан әкімінің қабылдауына бардым. Ауданды, облысты шұбатпен қамту мақсатында кәсіп ашпақ ниетім бар екенін айттым. Түйе алып келсем, сол түйені ұстайтын, қора салатын жер берсеңіздер деп өтініш білдірдім. Әкім менің ұсынысымды қолдады, бірақ бірінші түйе алып келуім керегін, әйтпесе көбісінікі жалған сөз, құрғақ уәде болып шығатынын, осы айтылғандарды жүзеге асырсам, өтінішім жерде қалмайтынын айтты. Солайша 2012 жылы көктемде 5 түйемен кәсібімді бастап кеттім. Кілең аруана тұқымынан шыққан жануарлар. Көксу ауданына қарасты Мұқаншы ауылдық округінің әкіміне де ойымды, мақсатымды айттым. Аудан әкімі де, ауыл әкімі де бірден қолдап, қора салатын, түйе жаятын, қыстау салатын жер берді. Қазіргі кезде менің шаруашылы-
ғым осы Мұқаншы округі Жетіжал ауылында.
Бүгінде Талдықорған қаласы Қаратал, Ескелді, Көксу елді мекендерін шұбатпен қамтып отырмыз. Тек бір ғана мәселе бар, шұбат сататын орнымыз әлі нақтыланбады, яғни дүкеніміз жоқ. Қазіргі кезде Талдықорғанға кіре берісте, Алматы – Талдықорған тасжолы бойынан жер алып, дүкен салуға кірісіп жатырмын. Құжат жағы кедергі болып тұр, екі жылға жуық уақыт болды, реттей алмай жүрміз. Біздің елде мұндай құжаттардың әуре-сарсаңы көп екен.
Басқа өңірлерде, облыстарда шұбатқа, қымызға және мал басына субсидия берілетінін естіп жатырмын. Бізде ондай субсидия әзір жоқ. Осы субсидия бойынша және дүкеннің құжатын реттеу жағынан қолдау, көмек болса нұр үстіне нұр болар еді.
– Қазіргі кезде ұлттық өнімдерге қызығатын шетелдіктердің қатары қалың. Осыдан біраз уақыт бұрын немістердің қымызды патенттеп алғаны жайлы көп айтылды. Шұбатты басқа елдерге экспорттап, дәріптейтін ниетіңіз бар ма?
– Осыдан біраз уақыт бұрын Алматы жақтағы зауыттардан бірнеше өкіл хабарласып, шетелге экспорттау туралы ұсыныс айтқан еді. Мен ол ұсынысты қабыл алмадым. Бір жағынан облысты әлі толық қамтыған жоқпыз, бір облысты толық қамтамасыз ету үшін күніне 2-3 тонна шұбат өндіру керек, біз күніне 200-300 литр шұбат өндіреміз. Өз халқымызды қамтамасыз еткеннен кейін ғана шетелге шығаруға талпыныс жасау керек деп ойлаймын. Яғни ол – екінші кезектегі мәселе. Екінші жағынан шұбаттың қаншама денсаулығы нашар адамдарға ем болғанын, жас сәбилердің өсуіне септігін тигізгенін көргеннен кейін, алғыс алғаннан кейін зауытқа өткізуден бас тарттым.
Шұбатхананы салып бітіріп, құжаттарын реттеп, табиғи, қоспасыз өнімді халыққа ұсынсақ дейміз. Өзіміз сауып, өзіміз өндіріп, баптап отырғаннан кейін сапасына, құнарлылығына да кепілдік береміз.
– Бұл кәсіп үлкен еңбекті қажет ететіні айтпаса да түсінікті, қиындығы да аз емес, Ойсылқара жануарының бабы бөлек шығар?
– Кәсіп болған соң өзіндік қиындықтары болады, бірақ оған төзе білу керек. Қиындықтың, айналып келгенде қайыры болады. Адам өз кәсібіне берілуі керек, сол кезде қиындықтың бәрі кедергі болып көрінбейді. Кәсіп шын жүрекпен, адалдықпен тамырласар болса ғана адамды биікке жетелейді.
Сұхбаттасқан
Ділда УӘЛИБЕК