Германиядағы қазақ дәрігері: Елге оралып, отандық медицинаға көп өзгеріс әкелгім келеді

Медицинасы дамыған Германияға біліктілігін арттырып, білі­мін шыңдау мақсатында жыл сайын әлемнің әр түк­пірінен мамандар легі толассыз ағылуда. Олардың қата­рында талдықорғандық жас дәрігер Әсет Нүсіпбеков те бар. Бүгінде төрт жылдан бері Германияда тұрып жатқан отандасымыз мұндағы Боттроп қаласындағы ауруха­налардың травматология және жалпы хирургия бөлімінде дәрігер қызметін атқарады. Шетелде тәжірибе жинақтап, кейін­нен сол тәжірибесін елдегі болашақ дәрігер маман­дармен бөліскісі келетін Әсетпен тілдесудің сәті түсті. – Әсет, Талдықорғанда эконо­мика және бизнеске бағытталған мектеп-лицейін тәмамдасаңыз да, мамандық таңдауға келгенде ме­дицина саласын қолай көріпсіз. Мұндай шешімді қабылдауға не түрткі болды? – Мұны бұйрық деп білемін. Негізі, оқу­дың бел ортасына дейін осы таңдауымның  дұрыс немесе бұрыс екенін таразыға са­лып, екіұшты ойда жүрдім. Көпшілігі төрт жыл оқып, жұмысқа кірісіп жатқан тұста, біз әлі оқып жүрдік, сол уақытта аздап «осы таңдауым дұрыс болды ма өзі?» деп ойланғанымды жасырмаймын. Десек те, кейін бұл мен іздеген мамандық екенін түсініп, соңына дейін жеткізуге бел будым. Сөй­тіп, Алматыдағы С.Асфендияров атын­дағы Қазақ ұлттық университетінің емдеу факультетін алты жыл бойы оқып шықтым, кейіннен интернатурада білім алдым. – Қазір өзіңіз қызмет етіп жүр­ген Германияның Боттроп қала­сындағы ауруханасында еңбек ет­кен­ге дейін қайда жұмыс істе­діңіз? – Алматыда оқуды бітірген бойда же­кеменшік медициналық орталықта біраз жұмыс істеп, кейіннен Алматы мемлекеттік дәрігерлер білімін жетілдіру институтының офтальмология бөлімінде лаборант, кейін­нен кафедра ассистенті болып қызмет еттім. Сосын аталған оқу ордасының рези­дентура бөлімінде оқыдым. Осы аралықта жергілікті медициналық колледжде мұғалім әрі орталық қалалық клиникалық аурухананың қабылдау бөлімінде кезек­шілік қызмет атқарып, үш жерде жұмыс істедім. Сосын бір орында тұрып қалмайын деген мақсатпен, шетелде оқу мүмкіндігін қарастырып, Германияға келдім. Бастап­қыда «Болашақ» бағдарламасы бойынша оқығым келген, бірақ ағылшын тілін онсыз да мектептен жақсы білемін, сөйтіп оқуымды мен білмейтін өзге тілде оқығым келді. Сөйтіп, неміс тілін үйренуді қолға алдым. Оның үстіне, 2012 жылы анам екеу­міз Германияға жеке мақсатпен барғанбыз, сол кезде аталған елде оқуға қызығушылық пайда болды. – Сіз таңдаған German doctor exchange бағдарламасы бойынша қатаң іріктеу жүргізілетіні белгілі. Іріктелген күннің өзінде де бір жылға жуық  дәрігерлердің білік­тілігін сынап, түрлі емтихандар өткізеді екен. Бұл сынақтардың бәрінен өту қиынға соқпады ма? – Жас болған соң ба, мұның қиын­ды­ғын байқамадық. Десек те, оқу инемен құ­дық қазғандай. Германияға 2015 жылғы қа­зан айының соңында келіп, мұнда жеті айға жуық дайындық курсынан өтіп, соңын­да түрлі қалаларда емтихандар тап­сырдым. Емтихандар біте салысымен, бір­ден жұмыс бастап кеткен жоқпын. Бес ай­дай күттім. Сосын өзім қазір еңбек етіп жатқан Боттроп қаласының ауруханасына жұмысқа орналасу туралы ұсыныс келіп түсті. Содан бері осы қаланың аурухана­сында травматология және жалпы хирур­гия бөлімінде жұмыс істеп келемін. – Германия дамыған ел ғой, ме­ди­цинасында көп артықшылық бар ма? – Әрине, екі елдің жұмыс істеу моделі әр­түрлі, сосын жабдықтану жағынан айыр­машылық өте көп. Айта кетерлік жайттар көп, соның ішінде баса айтқым келетіні – сәулелік диагностиканың қолданылуы. Мәселен, сізге дәрігер флюрографияға жылына қанша рет түсу керек деп айтады? – Әр алты ай сайын. – Ал Германияда мұндай жоқ. Біле білсеңіз, радиобелсенді сәулелендірудің зия­­ны көп. Бұл, әсіресе жастарға өте қауіп­ті. Ал мұнда соны жете түсінгендіктен, де­не­ні құрдан-құр сәулелендірмейді, мұның орнына денсаулыққа зиян тигізбейтін басқа диагностиканы таңдайды. Өткенде Қазақстанда бір досым белі ауырған соң, таныстарының айтуымен компьютерлік томография жасатыпты. Ал мұнда жай бел ауырды екен деп, бұлай істей салмайды, тек жағдай ушығып, онсыз болмайды дегенде ғана томография жасатуы ықтимал. Оның өзінде оған дейін небір зиянсыз тәсілдерді қолданып көреді. Сол себепті сәулелі диагностиканы көп қолданбаған жөн. Сосын мұнда тексерілу үшін қарсы ал­дыңда қала әкімі отыр ма, жоқ әлде қарапайым аула сыпырушы келіп отыр ма, мән бермейсің, бәріне бірдей қарайсың. Біздің елде қабылдау бөлімінде істеп жүргенімде «Мен пәленшенің туысымын, түгеншенің көкесімін, менің қызметім мынадай, мені кезексіз өткізіп, тезірек қарап бер» дегендей әңгімелерді жиі еститінмін. Ал мына жақта мұндай баса-көктеп кіріп, дәлізді басына көтеру мүлде жоқ. Сосын тағы бір айта кетерлігі, неміс­тер кешігіп жүруді мүлде ұнатпайды. Басты үлкен айырмашылық деп осыны айта аламын. Мейлі жұмыста болсын, жұмыстан тыс болсын, қайда жиналсақ та, дәл уа­қытында жиналады. Сосын жұмысқа жаңа бір қызметкер келсе, ол өзін-өзі таныс­тыруы керек. Егер ол өзін таныстырмаса бұл үлкен қателік болып саналады. Жұмыс­тан тыс ортада да дәл осылай. Немістер осы­ған мән береді. – Десек те, Қазақстан медици­насының да өзіндік ерекше­лік­те­рін байқаған боларсыз? – Әлбетте, бар. Мәселен, Қазақстанда қабылдау бөлімінде басқа, ал тұтас бөлім­шеде басқа дәрігер отырады. Ал мұнда кезекшілікке шықсаң, бөлімшеге де, қа­былдау бөліміне де жауаптысың. Егер бір өзің үлгере алмай болмаса басқа маманның көмегін қажет етсең, қосымша дәрігерді үйінен шақыртып аласың. Сосын тағы бір айтатын жайт, бізде қан алу, система қоюды мейірбикелер жасайды, ал мұнда бұл –  дәрігердің міндеті. «Мұны дәрігер не үшін істеуі керек, оның атқарар бұдан да маңызды істері баршылық емес пе?» деп ойланамын. Сосын елдегі дәрігер дос­тарым­ның жасаған операцияларының нә­тижесін осындағы дәрігерлерге көрсетсем, бұлар мақтайды. Германияның мен деген мықты дәрігерлерінің осылай мойындауы, біздегі медицинаның аяқ алысы жаман емес екенін аңғартады. – Боттроп ауруханасындағы күн­делікті жұмыс күніңіз қалай өтеді? – Жұмыс сағат 07:00-де басталады. Ал­дымен жарты сағат науқастарды тексеріп шығамыз. Сосын бөлімше ұжымымен жина­лып, күн тәртібінде тұрған мәселе­лерді талқылаймыз, күнді жоспарлаймыз. Мұнда кімнің операция жасауға, кімнің қабылдау бөліміне баратыны шешіледі. Негізінен, операция күнде жасала бермейді, сол себепті кейде қабылдау бөлімінде жұ­мыс істейсің. Кейде күні бойы бөлімшедегі науқастарды қарайсың. Сөйтіп, сағат 17:00-де жұмыс күні аяқталады. – Әлеуметтік желіге жүктеген суреттеріңізге қарасам, еңбек де­малысыңыздың көп бөлігін Қазақ­станда, соның ішінде Нұр-Сұлтан­да өткізеді екенсіз. – Иә, әр демалысымды Қазақстанда, со­ның ішінде Нұр-Сұлтанда, ара-тұра Алматыда өткіземін, себебі анам сол қала­да тұрады. Оның үстіне, достарым, әріп­тестеріммен кездесуге асығып, шүйір­келескім келіп тұрады. Шынымды айтсам, елді қатты сағынамын, сағынышымды басу үшін қазақша әуендерді мың мәрте қай­талап тыңдаймын. Сосын елде болып жатқан оқиғалардан, әсіресе мәдени жаңалықтардан хабардар болып жүруге тырысамын. Мәселен, көпшіліктің көңілін жаулаған «Патруль» атты қазақстандық сериалдың бесінші маусымы Талдықор­ғанда түсірілгенін естігенде қатты қуан­дым. Германияда жүрсем де, өзгелер секілді шетелдік жаңа фильмдерді асыға күт­пеймін. Мен тек Қазақстанда түсірілген киноларды іздеп тауып, сол киноларда бейнеленген өзіміздің колоритті сезінуге тырысамын. Сосын өзіміздің ұлттық тағамдарды қатты сағынамын. Германияда жасалатын тамақтарға көңіл соқпайды. Мәселен, бізде тамаққа қажетті дәмдеуіш­тер бұрыш, пияз, тұз, бітті, бұдан артық нәр­се керек жоқ. Ал мұнда соустың түр-түрін қосады, ал мен мұндайға үйрен­беген­мін. Әлі күнге дейін ештеңе қоспай, сол өзі­мізше үйреншікті дәмдеуіштерімізді қо­сып, өзіміздің тағамдарды әзірлеуге тырысамын. – Әрине шетелде оқыған, ел көрген, жұмыс істеп тәжірибе жи­на­ған жақсы. Бірақ Қазақ­стан­ға оралып, сол түйген-білгеніңізді елге арнайтын ойыңыз бар ма? – Менің арманым – шетелде тәжірибені молынан жинап, келешекте өзім түлеп ұшқан қарашаңырақ – С.Асфендияров атындағы ұлттық медицина универ­си­тетінде білім алатын болашақ дәрігерлерге сабақ бергім келеді. Германияда жүргеніме биыл төрт жыл, ал бұл біреуге бірдеңе үйрету үшін өте аз уақыт, сол себепті бір­неше жыл «бага­жымды» толтырып алған соң, елге оралып, көрген-білгеніммен бө­лісемін деп жоспарлап отырмын. Оның үстіне менің анам – педагог. Сол секілді менің де дәрігерліктен тыс, педагог болу ниетім бар. – Ниетіңізге жетуіңе тілектеспіз. Ал енді елге оралған соң мүмкін болса, дәрігерлерді даярлау ісінде нені өзгерткіңіз келеді? – Біз оқып жүргенде төртінші курстан кейін оқу айтарлықтай қатал жүйеде іске асырылмай, босаңсып кетті. Осындай олқылықты болдырмауға жұмыс істер ме едім. Сосын біз болашақ маман ретінде науқастармен тығыз қарым-қатынаста болмадық. Бар болғаны бізге қағаз, актілер береді, соларды жөндеумен жүреміз. Сол себепті науқастармен етене жұмыс істеуді кішкене ертерек бастауды қолға алар едім. Себебі біздің кәсібіміздегі ең маңыздысы осы – сырқаты жанына батып тұрған нау­қас­пен тіл табыса білу. Сосын бізде сту­денттердің арасында «ауруханаға өзім барып, кезекшілік істеймін» дегендер саны аз. Менімен қатар оқыған дәрігерлер «Бізге мынаны көрсетпеді, ананы айтпады» деп дайын асты күтіп отыратын. Олардың арасында «Кезекшілікке түссем бола ма, мына операцияның қалай жасалатынын көрсем бола ма?» деп талпынып тұратын­дар болмады. Осы тұрғыда студенттерді өз бетімен үйренуге баулитын едім. Сосын кез келген салаға ауадай қажет нәрсе – тұрақ­тылық пен тәртіпті бәрінен жоғары қояр едім.

Сұхбаттасқан

Әлия ТІЛЕУЖАНҚЫЗЫ