«Жекеменшік банктер масылдыққа ұрынады»
Ал соңғы бес жылда мемлекеттік қазынаға түспей қалған салықтарды санмен сөйлетер болсақ, 15 триллион теңге! «Жыл сайын төленбей қалған салықтар тізімі өсіп келеді. Қазір 15 триллион теңге. Бұл қаражатқа Астанадан 15 ЭКСПО қалашық салуға болар еді. ЭКСПО – бүгінде еліміздің ең қымбат жобасы», – деп мәлімдеді А.Дауылбаев. ҚР Қаржы министрлігі Мемлекеттік кірістер комитетінің төрағасы Дәулет Ерғожиннің айтуынша, кез келген қаражат банктер арқылы қолма қол ақшаға айналдырылады: «Яғни, есепшотқа түскен ақша банктердің көмегімен қолға тиеді. Банк бұл процеске әрқашан араласады. Банктердің ұстанымы әлі күнге масылдық психологиядан арылмай отыр. Өркениетті елдерде барлығы тұтас бір қоғам мүддесін клиенттердің мүддесін қорғаудан жоғары қоюға көшкен». Басқаша айтқанда, қазақстандық жекеменшік банктердің кейбірі қолға тиетін пайдадан қағылмас үшін жалған салықтан жалтаратындардың заңсыздығына көзжұмбайлықпен қарайды. Былтыр 28 банктің небары 8-і өздеріне келген күдікті ақша операциясы туралы құзырлы органдарға хабар беріпті. «Мәселен, Центр Кредит банкінде 77 миллиард теңге қолма қол ақшаға айналдырылған. Бірақ банктен бірде бір рет күдікті операцияларды тоқтату туралы талап қойылмаған», – деп мәлімдеген Асхат Дауылбаев Қаржылық мониторинг жөніндегі комитет өкілдеріне екінші деңгейлі банктермен жұмысты және заңды бұзғандарға қатысты қолданылатын шараны күшейту керектігін айтты: «Осы мақсатта, Ұлттық банкке қаржылық мониторинг жүргізу, клиенттерге қатысты тексеру жұмыстарының тиімді тәсілдерін түзу, «Өз клиентіңді таны» халықаралық стандарттарының орындалуы т.б. қайта қарастыру ұсынылды». Ал дамыған елдердегі банктер керісінше, түсетін кірістен гөрі беделі мен абыройын жоғары қояды. Сонымен қатар 2015 жылы үстінен қылмыстық іс қозғалған 2600 жалған кәсіпорынның 527-сі қылмыскерлердің атына ашылыпты. Бұл туралы Дәулет Ерғожин: «Компаниялар негізінен салық төлемейді. Оларға тиесілі ешқандай мүліктері мен жұмысшылары, есепшісі жоқ. Сонымен қатар олардың кейбірі бірнеше рет сотталған немесе адамгершілік құндылықтарға қайшы келетін әрекеттерге барғандардың атына ашылған», – дейді. Сорақысы сол, аты бар да, заты жоқ біркүндік кәсіпорындардың 60 пайызы ақыл-есі дұрыс емес немесе онкологиялық дертке ұшырағандардың атында екен. Дәрігерлік құпияға сүйенетін денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігіндегілер олардың ауруы туралы құзырлы органдарға ашық мағлұмат беруге құлшынбайды. Бірақ соңғы кездері мемлекеттің инвестиция тартуға талпынған белсенді әрекеті заңсыз қаржыны шекара сыртына асыруға кедергі болуда. Жалған кәсіпорындардың банктердегі есепшоттары тұтқындалып, 3 миллиард теңгеден астам ақша тәркіленіпті. Ал былтыр «көлеңкедегі» қаржының небары 1 пайызы ғана мемлекеттік қазынаға кері қайтарылған.Нәзия ЖОЯМЕРГЕНҚЫЗЫ